Androgeny

Androgeny to grupa hormonów steroidowych, które wykazują działanie maskulinizujące. Są to najważniejsze hormony męskie, syntetyzowane również u kobiet jednak w znacznie niższych stężeniach fizjologicznych.
Spis treści

Androgeny to grupa hormonów o działaniu:

  • androgenowym – warunkującym wystąpienie II-rzędowych cech płciowych męskich,
  • anabolicznym – wpływających na gospodarkę białkową.

Substratem do syntezy androgenów jest cholesterol, który jest wstępnie syntetyzowany z glukozy i kwasów tłuszczowych lub pobierany z obecnych w krwi lipoprotein.

Produkcja androgenów kontrolowana jest przez lutropinę (LH) wytwarzaną w przysadce. Wydzielanie LH oraz wydzielanie androgenów kontrolowane jest za pomocą ujemnego sprzężenia zwrotnego. Wydzielanie LH zależy również od wydzielanej przez podwzgórze gonadoliberyny.
Metabolizm testosteronu.

Przeciwwskazania do stosowania androgenów to:

  • rak i przerost gruczołu krokowego,
  • rak sutka u mężczyzn,
  • ciąża, okres karmienia piersią.

Działania niepożądane związane ze stosowaniem androgenów to:

  • wzrost potliwości, przetłuszczanie skóry, trądzik,
  • umiarkowanie nasilony hirsutyzm,
  • zatrzymanie jonów sodowych i wody w organizmie (obrzęki, podwyższone ciśnienie krwi),
  • zaburzenia spermatogenezy,
  • zatrzymanie wzrostu kości długich u osób młodych,
  • zaburzenia miesiączkowania,
  • zwiększenie hematokrytu, liczby krwinek czerwonych, stężenia hemoglobiny,
  • niekorzystne zmiany profilu lipidowego (w tym zwiększenie stężenia LDL i zmniejszenie stężenia HDL).

Dehydroepiandrosteron

Dehydroepiandrosteron (DHEA) to naturalny hormon steroidowy, który jest chemicznie podobny do testosteronu i może łatwo być w niego przekształcony.

DHEA jest wytwarzany w warstwie siatkowatej kory nadnerczy w rytmie dobowym podobnym do rytmu wytwarzania kortyzolu. Warto zapamiętać, że wydzielanie DHEA zmniejsza się z wiekiem, a także u pacjentów chorujących na:

  • przewlekłe schorzenia układu krążenia – choroba wieńcowa, niewydolność krążenia,
  • kobiet z osteoporozą i reumatoidalnym zapaleniem stawów, anoreksją,
  • u chorych na AIDS i inne wyniszczające choroby,
  • w adrenopauzie.

Wskazania do stosowania DHEA to:

  • terapia substytucyjna wieku podeszłego – andropauza i menopauza,
  • niedoczynność kory nadnerczy:
    • pierwotna – choroba Addisona,
    • wtórna – w przebiegu niedoczynności przysadki.

Prasteron

Prasteron (Biosteron, DHEA Eljot) to syntetyczny dehydroepiandrosteron, który jest stosowany w uzupełnianiu niedoborów DHEA.

Testosteron

Testosteron (Androtop, Omnadren) powstaje głównie w jądrach, w komórkach śródmiąższowych (Leydiga), oraz w warstwie siatkowatej kory nadnerczy. W tkankach ulega on przemianie do bardziej aktywnego związku – dihydrotestosteronu.

Efekty testosteronu to:

  • pobudzenie dojrzewania plemników,
  • rozwój narządów rozrodczych,
  • zwiększenie libido,
  • działanie anabolicznie (zwiększa akumulację białek, zwiększa masę mięśni szkieletowych),
  • zwiększanie aktywności gruczołów łojowych,
  • nasilenie erytropoezy.

Wskazania do stosowania testosteronu to:

  • hipogonadyzm,
  • opóźnione dojrzewanie,
  • zespół pokastracyjny,
  • impotencja spowodowana niedoborem testosteronu,
  • u kobiet wyjątkowo w chorobach związanych z hiperestrogenizmem (nieoperacyjny rak sutka, rak błony śluzowej macicy).
Piśmiennictwo:
  1. Jawień, J., Korbut, R., Olszanecki, R, Wołkow, P. (2017). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  2. Brunton, L., Hilal-Dandan, R., Knollman, B. (2017). Goodman and Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. Thirteenth edition. McGraw-Hill Education.
  3. Mutschler, E., Geisslinger, G., Kroemer, H. K., Ruth, P., Schaefer-Korting. (2013). Mutschler Farmakologia i Toksykologia. Wydanie trzecie. MedPharm.
  4. Katzung, B.G., Masters, S.B., Trevor, A.J. (2012). Farmakologia ogólna i kliniczna. Wydanie pierwsze. MedPharm.

 

Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: dr n. farm. Karolina Matyjaszczyk-Gwarda, Ksenia Urbaniak
Spis treści
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Androgeny"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.