Bisfosfoniany

Przebudowa kości zachodzi przez całe życie człowieka. Najintensywniej ten proces zachodzi u osób młodych podczas wzrostu kości. Wymaga to ścisłej równowagi pomiędzy działaniem osteoklastów oraz osteoblastów.
Spis treści

Mechanizm działania

Bisfosfoniany zawierają w swojej strukturze dwie grupy fosfonianowe, dzięki czemu wykazują duże powinowactwo do hydroksyapatytów kości. Łączą się z nimi tworząc wiązania, które oporne są na hydrolizę enzymatyczną. W takiej postaci zostają wbudowane w aktywne miejsca przebudowy kości. Uwolnione bisfosfoniany zostają wchłonięte do osteoklastów, w których są metabolizowane. Produkty metabolizmu bisfosfonianów indukują apoptozę osteoklastów, co chroni kość przed ich resorpcyjnym działaniem.

Leki z grupy bisfosfonianów

Bisfosfoniany dzielimy na trzy generacje.

Bisfosfoniany I generacji (nie zawierają w budowie atomu azotu):

  • klodronian (Bonefos) – zarejestrowany, ale niedostępny w Polsce.
  • etydronian i tyludronian – obecnie niedostępnestosowane dawniej.

Bisfosfoniany II genereacji (zawierają w budowie atom azotu):

  • alendronian (Ostemax, Alendran, Alendrogen, Alendronat Bluefish, Alendronate Arrow, Alendronic Acid Genoptim, Ostenil, Ostolek, Sedron) – podawany doustnie raz na tydzień.
  • pamidronian (Pamifos) – podawany w pojedynczej infuzji co 4 tygodnie (stosowany w leczeniu szpiczaka mnogiego i przy przerzutach nowotworowych do kości), w postaci pojedynczej infuzji raz na tydzień (w przypadku choroby Pageta).
  • ibandronian (Bonviva, Ibandronat Apotex, Ibandronic Acid Accord, Kefort, Nucodran, Osagrand, Ossica) – podawany doustnie raz na miesiąc oraz w formie infuzji co 3-4 tygodnie.

Bisfosfoniany III generacji (również zawierają w budowie atom azotu):

  • ryzedronian (Risendros) – podawany doustnie raz na tydzień.
  • zolendronian (Osporil, Zerlinda, Zoledronic Acid Accord, Zomikos) – podawany w formie infuzji co 3-4 tygodnie.
LekDroga podania
Alendroniandoustnie
Pamidronianinfuzja dożylna
Ibandroniandoustnie, infuzja, iniekcja
Rizedroniandoustnie
zolendronianinfuzja dożylna
Drogi podania bisfosfonianów.
Cząsteczka kwasu alendronowego. https://www.shutterstock.com/pl/image-vector/alendronic-acid-alendronate-bisphosphonate-class-osteoporosis-2033890061

Wskazania

Bisfosfoniany stosowane są głównie w leczeniu osteoporozy (w tym pomenopauzalnej), leczenia bólów nowotworowych spowodowanych przerzutami do kości oraz w hiperkalcemii spowodowanej przez nowotwór.

Działania niepożądane

Działania niepożądane bisfosfonianów obejmują

  • podrażnienie górnego odcinka przewodu pokarmowego,
  • bóle brzucha,
  • zwiększenie krzepliwości krwi,
  • martwica kości szczęki,
  • bóle kości i mięśni.
Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego mogą być zmnimalizowane poprzez właściwe przyjęcie leku doustnego. Lek należy przyjmować w pozycji wyprostowanej, rano, na czczo, popijając szklanką wody i należy pozostawać w tej pozycji i nie jeść oraz nie pić przez 30-60 minut.

Przeciwwsazania

Przeciwwskazaniami do stosowania bisfosfonianów są:

  • niewydolność nerek,
  • ciąża,
  • nadwrażliwość na lek,
  • hipokalcemia.

Interakcje

Środki zobojętniające oraz inne preparaty zawierające wapń, magnez, żelazo czy glin zmniejszają wchłanianie bisfosfonianów. Dotyczy to również pokarmów bogatych w te pierwiastki, np. mleka. Dlatego ważne jest zachowanie odpowiedniego odstępu pomiędzy przyjmowaniem tych preparatów.

Piśmiennictwo:
  1. Korbut, R. (red.) (2017). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie
  2. Janiec, W. (red.) (2021). Kompendium farmakologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: Ksenia Urbaniak, mgr farm. Barbara Żołna
Spis treści
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Bisfosfoniany"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.