Mechanizm działania

Bisfosfoniany zawierają w swojej strukturze dwie grupy fosfonianowe, dzięki czemu wykazują duże powinowactwo do hydroksyapatytów kości. Łączą się z nimi tworząc wiązania, które oporne są na hydrolizę enzymatyczną. W takiej postaci zostają wbudowane w aktywne miejsca przebudowy kości. Uwolnione bisfosfoniany zostają wchłonięte do osteoklastów, w których są metabolizowane. Produkty metabolizmu bisfosfonianów indukują apoptozę osteoklastów, co chroni kość przed ich resorpcyjnym działaniem.

Leki z grupy bisfosfonianów

Bisfosfoniany dzielimy na trzy generacje.

Bisfosfoniany I generacji (nie zawierają w budowie atomu azotu):

• klodronian (Bonefos) – zarejestrowany, ale niedostępny w Polsce.
• etydronian i tyludronian – obecnie niedostępne, stosowane dawniej.

Bisfosfoniany II genereacji (zawierają w budowie atom azotu):

• alendronian (Ostemax, Alendran, Alendrogen, Alendronat Bluefish, Alendronate Arrow, Alendronic Acid Genoptim, Ostenil, Ostolek, Sedron) – podawany doustnie raz na tydzień.
• pamidronian (Pamifos) – podawany w pojedynczej infuzji co 4 tygodnie (stosowany w leczeniu szpiczaka mnogiego i przy przerzutach nowotworowych do kości), w postaci pojedynczej infuzji raz na tydzień (w przypadku choroby Pageta).
• ibandronian (Bonviva, Ibandronat Apotex, Ibandronic Acid Accord, Kefort, Nucodran, Osagrand, Ossica) – podawany doustnie raz na miesiąc oraz w formie infuzji co 3-4 tygodnie.

Bisfosfoniany III generacji (również zawierają w budowie atom azotu):

• ryzedronian (Risendros) – podawany doustnie raz na tydzień.
• zolendronian (Osporil, Zerlinda, Zoledronic Acid Accord, Zomikos) – podawany w formie infuzji co 3-4 tygodnie.

Wskazania

Bisfosfoniany stosowane są głównie w leczeniu osteoporozy (w tym pomenopauzalnej), leczenia bólów nowotworowych spowodowanych przerzutami do kości oraz w hiperkalcemii spowodowanej przez nowotwór.

Działania niepożądane

Działania niepożądane bisfosfonianów obejmują

• podrażnienie górnego odcinka przewodu pokarmowego,
• bóle brzucha,
• zwiększenie krzepliwości krwi,
• martwica kości szczęki,
• bóle kości i mięśni.

Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego mogą być zmnimalizowane poprzez właściwe przyjęcie leku doustnego. Lek należy przyjmować w pozycji wyprostowanej, rano, na czczo, popijając szklanką wody i należy pozostawać w tej pozycji i nie jeść oraz nie pić przez 30-60 minut.

Przeciwwsazania

Przeciwwskazaniami do stosowania bisfosfonianów są:

• niewydolność nerek,
• ciąża,
• nadwrażliwość na lek,
• hipokalcemia.

Interakcje

Środki zobojętniające oraz inne preparaty zawierające wapń, magnez, żelazo czy glin zmniejszają wchłanianie bisfosfonianów. Dotyczy to również pokarmów bogatych w te pierwiastki, np. mleka. Dlatego ważne jest zachowanie odpowiedniego odstępu pomiędzy przyjmowaniem tych preparatów.