Najważniejszymi grupami leków hipolipemizujących są: statyny, fibraty oraz inhibitory PCSK9. Pomocniczo – u chorych z cukrzycą i/lub zespołem metabolicznym – stosuje się kwasy omega‑3. Inne leki hipolipemizujące stosowane u niewielkiego odsetka chorych lub niedostępne w Polsce to:
- kwas nikotynowy,
- ezetymib,
- lomitapid,
- wolanesorsen,
- mipomersen.
Kwasy omega-3
Do kwasów omega-3 zaliczamy:
- EPA – kwas eikozapentaenowy,
- DHA – kwas dokozaheksaenowy.
Kwasy omega-3 służąc jako „fałszywe” substraty dla enzymu syntezującego triglicerydy powodują obniżenie stężenia VLDL. Są stosowane jako leczenie uzupełniające w hipertriglicerydemii.
Warto wiedzieć, że na rynku dostępny jest lek na receptę zawierający estry etylowe kwasów omega-3 (Omacor). Estry etylowe kwasów omega-3 to proleki, które są trwalsze i mniej podatne na jełczenie niż naturalnie występujące substancje. Wskazaniem do stosowania kwasów omega-3 w tej formie jest endogenna hipertriglicerydemia.
Kwas nikotynowy
Kwas nikotynowy, inaczej witamina B3 stosowany jest w leczeniu hiperlipoproteinemii. Poza działaniem naczyniorozkurczającym, zmniejsza on również stężenie triglicerydów i cholesterolu w krwi, poprzez hamowanie reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-CoA. Hamuje on również lipazę triglicerydową – zmniejsza przez to syntezę lipoprotein, triglicerydów, frakcji VLDL (a przez to LDL) w wątrobie.
Działania niepożądane
Działania niepożądane związane z stosowaniem kwasu nikotynowego to:
- uczucie gorąca,
- zaczerwienienie twarzy,
- suchość skóry i spojówek oczu,
- hiperglikemia,
- nasilenie objawów dny moczanowej.
Ezetymib
Ezetymib (Ezehron, Ezen) działa poprzez wiązanie z białkiem NPC1L1, znajdującym się w rąbku szczoteczkowym jelita cienkiego, które bierze udział w wchłanianiu cholesterolu. Powoduje to wybiórcze zahamowanie wchłaniania cholesterolu, dzięki czemu obniża się jego stężenie w krwi.
Lek nie wpływa na wchłanianie triglicerydów, kwasów tłuszczowych oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Stosowany jest w terapii skojarzonej ze statynami (często w preparatach łączonych, zawierających w jednej tabletce dwa leki) w leczeniu pierwotnej hipercholesterolemii.
Działania niepożądane
Działania niepożądane związane ze stosownaiem ezetymibu to:
- biegunka,
- ból brzucha,
- bóle głowy,
- bóle mięśni przy jednoczesnym stosowaniu z statynami,
- zmęczenie.
Lomitapid
Lomitapid (Lojuxta) to inhibitor mikrosomalnego białka transportującego triglicerydy (MTP). Białko to odpowiada za wiązanie pojedynczych cząsteczek lipidów oraz ich transport między błonami oraz odgrywa kluczową rolę w gromadzeniu w wątrobie lipoprotein zawierających apolipoproteinę B.
Inhibitory MTP ograniczają powstawanie chylomikronów, co skutkuje zmniejszeniem wydzielania lipoprotein, oraz spadkiem stężenia triglicerydów oraz cholesterolu w surowicy.
Lomitapid stosowany jest głównie w leczeniu hipercholesterolemii rodzinnej, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem triglicerydów w krwi, prowadzącym do przedwczesnego tworzenia się blaszek miażdżycowych.
Lek ten jest dobrze tolerowany, rzadko powoduje wystąpienie zaburzeń żołądkowo-jelitowych.
Wolanesorsen
Wolanesorsen (niedostępny w Polsce) jest antysensownym nukleotydem, który blokuje syntezę apolipoproteiny CIII. Białko Apo CIII jest inhibitorem lipazy lipoproteinowej, enzymu biorącego udział w metabolizmie lipidów. Przy zahamowaniu ekspresji apolipoproteiny CIII, wzrasta aktywność lipazy powodując spadek stężenia triglierydów w krwi.
Lek ten jest stosowany jako uzupełnienie diety u dorosłych z genetycznie potwierdzonym rodzinnym zespołem chylomikronemii, u których istnieje wysokie ryzyko wystąpienia zapalenia trzustki oraz u których odpowiedź na leczenie dietetyczne i terapię obniżającą stężenie trójglicerydów jest niewystarczająca.
Działania niepożądane spowodowane przez stosowanie wolanesorsenu to:
- obniżenie krzepliwości krwi,
- ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia.
Mipomersen
Mipomersen (niedostępny w Polsce) to antysensowy oligonukleotyd, który hamuje syntezę ApoB-100. Poprzez zahamowanie syntezy ApoB-100 lek ten redukuje produkcję LDL, które powstają z VLDL. W następstwie tego zmniejsza się stężenie LDL-C i ApoB w osoczu.
Mipomersen mógłby znaleźć zastosowanie w leczeniu hipercholesterolemii rodzinnej i innych ciężkich hipercholesterolemii, jako lek wspomagający terapię statynami i innymi lekami hipolipemizującymi w osiągnięciu pożądanego stężenia LDL-C lub maksymalnej możliwej jego redukcji.