Leki spazmolityczne, inaczej rozkurczowe są stosowane w leczeniu stanów spastycznych przewodu pokarmowego i dróg żółciowych oraz dróg moczowych i narządów rodnych.
Leki spazmolityczne można podzielić na:
- leki o działaniu cholinolitycznym,
- leki działające bezpośrednio na mięśnie gładkie.
Leki o działaniu cholinolitycznym
Leki o działaniu cholinolitycznym stosowane w stanach skurczowych przewodu pokarmowego to:
- atropina (w: Reasec),
- hioscyna – w postaci butylobromku (Buscopan, Scopolan),
- oksyfenonium (niedostępny w Polsce),
Atropina
Atropina jest alkaloidem zawartym m.in. w pokrzyku wilczej jagodzie, lulku czarnym i bieluniu dziędzierzawie. Lek ten blokuje receptory muskarynowe, hamując wydzielanie gruczołów wydzielania zewnętrznego, osłabiając perystaltykę i napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych.
Hioscyna
Hioscyna jest alkaloidem występującym w roślinach z rodziny psiankowatych. Jest antagonistą ośrodkowych i obwodowych receptorów muskarynowych. Stosowana jest w stanach skurczowych jelit, gdyż osłabia perystaltykę oraz napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych. Ponadto hioscyna działa przeciwwymiotne, ponieważ poza działaniem obwodowym wykazuje ona słabe działanie ośrodkowe.
W lecznictwie hioscyna stosowana jest w postaci butylobromku. Przekształcenie hioscyny w IV-rzędową sól amoniową prowadzi do powstania związków słabo przenikających przez BBB.
Wskazania do stosowania hioscyny to m.in.:
- kolka jelitowa,
- wzmożona czynność skurczowa przełyku, wpustu lub odźwiernika,
- pomocniczo w ostrym zapaleniu uchyłków, jelit, trzustki.
Działania niepożądane związane ze stosowanie hioscyny to:
- suchość w jamie ustnej,
- zaparcia,
- tachykardia,
- hipotensja,
- anuria,
- zaburzenia widzenia.
Oksyfenonium
Oksyfenonium jest stosowany w terapii stanów skurczowych przewodu pokarmowego np. kolce jelitowej, bądź żółciowej.
Leki działające bezpośrednio na mięśnie gładkie
Lekami działającym bezpośrednio na mięśnie gładkie stosowanymi w stanach skurczowych przewodu pokarmowego są:
- papaweryna (Papaverinum hydrochloricum WZF – roztwór do wstrzykiwań),
- drotaweryna (No-spa, Deespa),
- mebeweryna (niedostępna w Polsce),
- alweryna (Spasmolina).
Papaweryna
Papaweryna działa rozkurczająco na mięśnie gładkie, głównie przewodu pokarmowego. Mechanizm jej działania polega na hamowaniu fosfodiesterazy, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia wewnątrzkomórkowego stężenia cyklicznego AMP. Papaweryna stosowana jest w stanach skurczowych przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz kamicy żółciowej i nerkowej.
W dużych dawkach papaweryna może wydłużać okres refrakcji i zwalniać przewodzenie w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym. Lek ten może osłabiać działanie lewodopy oraz nasilać działanie leków hipotensyjnych.
Drotaweryna
Drotaweryna to pochodna papaweryny, działająca od niej silniej i dłużej. Lek ten działa rozkurczająco na mięśnie gładkie w obrębie przewodu pokarmowego, układu moczowo-płciowego, układu krążenia i dróg żółciowych. Wywołuje rozkurcz mięśni oraz rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększając przepływ krwi w tkankach.
Jest wskazana w leczeniu stanów skurczowych dróg żółciowych, dróg moczowych, przewodu pokarmowego oraz wspomagająco w bolesnym miesiączkowaniu.
Działania niepożądane, które mogą wystąpić podczas stosowania drotaweryny to:
- zawroty głowy,
- omdlenia,
- ból głowy,
- przyspieszona akcja serca.
Mebeweryna
Mebeweryna działa bezpośrednio rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Zmniejsza przepływ jonów sodu, potasu i wapnia przez błonę komórkową miocytów. Stosowana jest w kurczach mięśni gładkich jelit, a także w zaburzeniach czynnościowych jelit związanych z zespołem jelita drażliwego.
Alweryna
Alweryna stosowana jest w stanach skurczowych przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, dróg moczowych i narządów płciowych.