Leki spazmolityczne, inaczej rozkurczowe są stosowane w leczeniu stanów spastycznych przewodu pokarmowego i dróg żółciowych oraz dróg moczowych i narządów rodnych.

Leki spazmolityczne można podzielić na:

• leki o działaniu cholinolitycznym,
• leki działające bezpośrednio na mięśnie gładkie.

Leki o działaniu cholinolitycznym

Leki o działaniu cholinolitycznym stosowane w stanach skurczowych przewodu pokarmowego to:

• atropina (w: Reasec),
• hioscyna – w postaci butylobromku (Buscopan, Scopolan),
• oksyfenonium (niedostępny w Polsce),

Atropina

Atropina jest alkaloidem zawartym m.in. w pokrzyku wilczej jagodzie, lulku czarnym i bieluniu dziędzierzawie. Lek ten blokuje receptory muskarynowe, hamując wydzielanie gruczołów wydzielania zewnętrznego, osłabiając perystaltykę i napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych.

Hioscyna

Hioscyna jest alkaloidem występującym w roślinach z rodziny psiankowatych. Jest antagonistą ośrodkowych i obwodowych receptorów muskarynowych. Stosowana jest w stanach skurczowych jelit, gdyż osłabia perystaltykę oraz napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych. Ponadto hioscyna działa przeciwwymiotne, ponieważ poza działaniem obwodowym wykazuje ona słabe działanie ośrodkowe.

W lecznictwie hioscyna stosowana jest w postaci butylobromku. Przekształcenie hioscyny w IV-rzędową sól amoniową prowadzi do powstania związków słabo przenikających przez BBB.

Wskazania do stosowania hioscyny to m.in.:

• kolka jelitowa,
• wzmożona czynność skurczowa przełyku, wpustu lub odźwiernika,
• pomocniczo w ostrym zapaleniu uchyłków, jelit, trzustki.

Działania niepożądane związane ze stosowanie hioscyny to:

• suchość w jamie ustnej,
• zaparcia,
• tachykardia,
• hipotensja,
• anuria,
• zaburzenia widzenia.

Oksyfenonium

Oksyfenonium jest stosowany w terapii stanów skurczowych przewodu pokarmowego np. kolce jelitowej, bądź żółciowej.

Leki działające bezpośrednio na mięśnie gładkie

Lekami działającym bezpośrednio na mięśnie gładkie stosowanymi w stanach skurczowych przewodu pokarmowego są:

• papaweryna (Papaverinum hydrochloricum WZF – roztwór do wstrzykiwań),
• drotaweryna (No-spa, Deespa),
• mebeweryna (niedostępna w Polsce),
• alweryna (Spasmolina).

Papaweryna

Papaweryna działa rozkurczająco na mięśnie gładkie, głównie przewodu pokarmowego. Mechanizm jej działania polega na hamowaniu fosfodiesterazy, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia wewnątrzkomórkowego stężenia cyklicznego AMP. Papaweryna stosowana jest w stanach skurczowych przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz kamicy żółciowej i nerkowej.

W dużych dawkach papaweryna może wydłużać okres refrakcji i zwalniać przewodzenie w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym. Lek ten może osłabiać działanie lewodopy oraz nasilać działanie leków hipotensyjnych.

Drotaweryna

Drotaweryna to pochodna papaweryny, działająca od niej silniej i dłużej. Lek ten działa rozkurczająco na mięśnie gładkie w obrębie przewodu pokarmowego, układu moczowo-płciowego, układu krążenia i dróg żółciowych. Wywołuje rozkurcz mięśni oraz rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększając przepływ krwi w tkankach.

Jest wskazana w leczeniu stanów skurczowych dróg żółciowych, dróg moczowych, przewodu pokarmowego oraz wspomagająco w bolesnym miesiączkowaniu.

Działania niepożądane, które mogą wystąpić podczas stosowania drotaweryny to:

• zawroty głowy,
• omdlenia,
• ból głowy,
• przyspieszona akcja serca.

Mebeweryna

Mebeweryna działa bezpośrednio rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Zmniejsza przepływ jonów sodu, potasu i wapnia przez błonę komórkową miocytów. Stosowana jest w kurczach mięśni gładkich jelit, a także w zaburzeniach czynnościowych jelit związanych z zespołem jelita drażliwego.

Alweryna

Alweryna stosowana jest w stanach skurczowych przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, dróg moczowych i narządów płciowych.