Leki neutralizujące kwas solny

Leki neutralizujące są substancjami, które wchodząc w reakcję z kwasem solnym w żołądku, neutralizują go. Do leków z tej grupy należą związki glinu, magnezu, wapnia i sodu.
Spis treści

Leki zobojętniające (ang. antacids, łac. antacida) działają przeciwwrzodowo, przeciwrefluksowo i ochronnie. Nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego i działają miejscowo. Do leków neutralizujących kwas solny należą:

  • związki glinu (wodorotlenek glinu, fosforan glinu, węglan dihydroksyglinowo-sodowy) – działają słabo, ale długotrwale, wykazują właściwości adsorbcyjne,
  • związki magnezu (wodorotlenek magnezu, węglan magnezu) – działają dość szybko i silniej od związków glinu,
  • związki wapnia (węglan wapnia) – działają dość szybko i długo,
  • związki sodu (węglan dihydroksyglinowo-sodowy) – działają silnie i szybko.

Na rynku dostępne są połączenia różnych związków, a także ich połączenia z alginianami lub symetykonem. Alginian sodu nie należy do leków zobojętniających – jego działanie polega na wytworzeniu warstwy ochronnego żelu na powierzchni żołądka. Dimetykon (Esputicon) i symetykon (Espumisan) to leki zmniejszające napięcie powierzchniowe na granicy fazy płynnej i gazowej w przewodzie pokarmowym, powodujące pękanie pęcherzyków gazu, stosowane w leczeniu wzdęć.

Mechanizm działania

Leki neutralizujące są substancjami, które wchodząc w reakcję z kwasem solnym w żołądku neutralizują go. W wyniku zachodzących reakcji powstają związki obojętne dla organizmu – sole oraz woda.

Zwróć uwagę, że leki zobojętniające ze względu na właściwości absorbujące i podwyższenie pH w żołądku mogą wpływać na wchłanianie i wydalanie innych leków, dlatego pacjent powinien zachować 2-godzinny odstęp między przyjęciem leków z tej grupy i innych leków.

Wskazania

Leki neutralizujące kwas solny są stosowane w leczeniu wspomagającym i uzupełniającym w przebiegu chorób takich jak:

  • choroba refluksowa przełyku,
  • choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
  • dyspepsja czynnościowa,
  • profilaktyka objawów związanych ze stresem,
  • zgaga u kobiet w ciąży (z uwagi na bezpieczeństwo stosowania większości leków z tej grupy).

Przy prawidłowym schemacie podawania (czyli przy odpowiednio dobranej dawce i prawidłowym odstępie od posiłku) skuteczność terapeutyczna tej grupy leków jest podobna do skuteczności antagonistów receptora H2.

Leki neutralizujące należy przyjmować często (1 godzinę po posiłku i na noc) i w dużych ilościach (pozwalających zobojętnić 20-50 mmol kwasu) co w praktyce ogranicza ich stosowanie.

Przykłady preparatów

Większość dostępnych na rynku leków zobojętniających ma postać preparatów wieloskładnikowych. Wśród dostępnych połączeń wyróżniamy:

  • wodorotlenek glinu + wodorotlenek magnezu (Maalox tabletki),
  • wodorotlenek glinu + wodorotlenek magnezu + symetykon (Manti),
  • tlenek glinu + wodorotlenek magnezu (Maalox saszetki),
  • węglan wapnia + węglan magnezu (Rennie),
  • wodorowęglan sodu + węglan wapnia + alginian sodu (Gaviscon).
Jedyne preparaty na rynku, które nie zawierają związków glinu to Gaviscon i Rennie.

Działania niepożądane

Najbardziej charakterystyczne działania niepożądane jakie mogą wywoływać poszczególne grupy leków neutralizujących kwas żołądkowy to:

  • związki magnezu – hipermagnezemia, biegunka,
  • związki wapnia – hiperkalcemia, zaparcia,
  • związki glinu – zaparcia, w dużych dawkach mogą zmniejszać wchłanianie fosforanów, co przyczynia się do rozwoju osteoporozy,
  • związki sodu – zasadowica.
Pacjentowi, który poza zgagą cierpi z powodu zaparć, poleć preparat zawierający sole magnezu, gdyż działają one przeczyszczająco. Z kolei jeżeli pacjent skarży się na biegunki, rozważ rekomendację preparatu z działającymi zapierająco solami glinu lub wapnia.

Interakcje

Zmniejszenie środowiska kwasowego żołądka oraz tworzenie chelatów ze związkami bogatymi w grupy hydroksylowe może mieć wpływ na wchłanianie niektórych leków, takich jak:

  • tetracykliny,
  • fluorochinolony,
  • żelazo,
  • lewotyroksyna,
  • glikokortykosteroidy,
  • bisfosfoniany.

Aby zmniejszyć ryzyko takiej interakcji leki powinno się stosować z odstępem przynajmniej dwugodzinnym.

Piśmiennictwo:
  1. Ciegła, U., Folwarczna, J., Janas, A., Janiec, R., Janiec, W., Kaczmarczyk – Sedlak, I., Londzin, P., Nowińska, B., Podwińska, E., Pytlik, E., Śliwiński, L., Ireneusz- Trzeciak, H., (2021). Kompendium Farmakologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  2. Jawień, J., Korbut, R., Olszanecki, R, Wołkow, P. (2017). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  3. Bujak-Gliżycka, B., Gębska A., Jakubowski, A., Jawień, J., Korbut, R., Lorkowski, B., Marcinkiewicz, E., Olszanecki, R, Wołkow, P., Woroń, J. (2009). Farmakologia po prostu. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  4. Rajtar-Cynke G., (2015). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  5. Brunton, L., Hilal-Dandan, R., Knollman, B. (2017). Goodman and Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. Thirteenth edition. McGraw-Hill Education.
  6. Mutschler, E., Geisslinger, G., Kroemer, H. K., Ruth, P., Schaefer-Korting. (2013). Mutschler Farmakologia i Toksykologia. Wydanie trzecie. MedPharm.
  7. Katzung, B.G., Masters, S.B., Trevor, A.J. (2012). Farmakologia ogólna i kliniczna. Wydanie pierwsze. MedPharm 
Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: Dorota Szmit, dr n. med. Karolina Matyjaszczyk-Gwarda
Spis treści
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Leki neutralizujące kwas solny"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.