Grypa to choroba zakaźna wywoływana przez wirusy z rodziny Orthomyxoviridae. Wyróżniamy trzy podtypy wirusa klasyfikowane według budowy białek rdzenia (A, B i C). Wirusy typu A znacznie częściej ulegają mutacjom co umożliwia im infekowanie większej części populacji, w związku z tym, przebycie grypy nie zabezpiecza przed ponownym zachorowaniem.

Podczas leczenia grypy największe znaczenie ma leczenie objawowe (zwalczanie gorączki, kaszlu), jednak nie chroni ono w pełni przed powikłaniami związanymi z przebyciem infekcji. Najskuteczniejszą metodą ochrony są szczepienia oraz unikanie kontaktu z zakażonymi.

Najważniejsze punkty uchwytu leków przeciwwirusowych zostały przedstawione na grafice:

Inhibitory neuraminidazy

Leki z tej grupy są skuteczne przeciwko wirusom grupy typu A i B. Skutecznie skracają czas trwania infekcji pod warunkiem, że zostaną podane do 2 dni od zakażenia.

Mechanizm działania inhibitorów neuraminidazy

Inhibitory neuraminidazy należą do pochodnych kwasu sialowego, który odgrywa istotną rolę w ostatnim etapie uwalniania wirusów z komórki. Proces ten polega na wiązaniu białek wirusa z białkami gospodarza po zewnętrznej stronie błony komórkowej. Neuraminidaza wytwarzana jest przez wirusy grypy typu A i B, rozkłada kwas sialowy, a inhibitory neuraminidazy zapobiegają uwalnianiu wirusów i infekowaniu zdrowych komórek.

Do inhibitorów neuraminidazy zaliczamy:

• oseltamiwir (Tamivil, Tamiflu)
• zanamiwir (niedostępny w Polsce)
• peramiwir (niedostępny w Polsce)

Oseltamiwir

Oseltamiwir podawany jest doustnie i wskazany do:

• leczenia grypy u pacjentów od 1. r.ż.
• poekspozycyjnego zapobiegania grypy po kontakcie z przypadkiem klinicznie rozpoznanej grypy
• poekspozycyjnego zapobiegania grypy u niemowląt poniżej 1. r.ż. w trakcie pandemii grypy

Oseltamiwir powinien być podawany z posiłkiem, aby zmniejszyć dolegliwości żołądkowe i nudności.

Zanamiwir

Zanamiwir jest podawany wziewnie, głównie w aerozolach. Wskazany do stosowania u dzieci powyżej 7. roku życia.

Peramiwir

Peramiwir jest podawany głównie w postaci wlewu dożylnego, w przypadku oporności szczepu wirusa A.

Antagonisty białka M₂

Leki tej grupy są skuteczne tylko w zakażeniach wirusami grypy typu A. Nie znajdują się jednak w żadnych wytycznych rekomendacji leczenia przyczynowego grypy ze względu na wysoki poziom oporności wirusa grypy na te leki.

Mechanizm działania antagonistów białka M2

Białko M₂ spełnia rolę kanału jonowego pomiędzy środowiskiem a wnętrzem wirusa, jest swoiste tylko dla wirusów typu A i niezbędne w procesie adhezji oraz replikacji, umożliwia uwolnienie RNA.

Do antagonistów białka M₂ zaliczamy takie leki jak:

• amantadyna (Amantix, Viregyt K)
• rymantadyna (Rimantin)

Amantadyna

Amantadyna to jeden z najstarszych leków przeciwwirusowych, który wykazuje również aktywność dopaminergiczną. Obecnie stosowana jest jedynie w leczeniu choroby Parkinsona. Amantadyna dodatkowo jest antagonistą receptorów NMDA oraz receptorów muskarynowych, których zahamowanie może powodować działania niepożądane.

Rymantadyna

Wskazania do stosowania rymantadyny obejmują:

• wczesne leczenie grypy A u osób dorosłych i dzieci
• zapobieganie chorobom wywołanym przez wirusy grypy typu A u osób dorosłych podczas epidemii grypy

Baloksawir

Baloksawir marboksyl to nowy lek przeciwwirusowy zarejestrowany od 2018 roku do leczenia grypy u osób powyżej 12. r.ż.

Mechanizm działania baloksawiru

Baloksawir jest inhibitorem endonukleazy kwaśnego białka polimerazy. Jest to enzym występujący w kompleksie wirusowej polimerazy RNA. Zahamowanie aktywności tego enzymu skutkuje zahamowaniem replikacji wirusa.