Leki stosowane w chorobie Alzheimera

Choroba Alzheimera jest postępującą chorobą mózgu, będącą jednym z typów demencji. Brak jest leków działających na jej przyczyny. Celem obecnych terapii jest poprawa jakości życia chorego i jego funkcjonowania. Farmakoterapia wiąże się głównie z nasileniem przekaźnictwa cholinergicznego.
Spis treści

Leki poprawiające funkcje poznawcze

Do poprawy funkcji kognitywnych w chorobie Alzheimera stosowane są leki takie jak:

  • inhibitory acetylocholinesterazy,
  • antagonisty receptorów NMDA.

Inhibitory acetylocholinesterazy

Leki z tej grupy odwracalnie łączą się z cholinoesterazami, czyli enzymami rozkładającymi np. Acetylocholinę (ACh) i hamują jej rozkład. Dzięki temu wzrasta stężenie ACh w mózgu, której ilość w chorobie Alzcheimera jest zbyt mała.

Leki z tej grupy to:

  • donepezil (Doneceipt, Yasnal),
  • galantamina (Nivalin),
  • riwastygmina (Exelon).

Efektem ich działania jest:

  • spowolnienie przebiegu choroby,
  • wydłużenie czasu samodzielnego funkcjonowania.

Jak powinno przebiegać leczenie inhibitorami acetylocholinoesterazy? Leczenie należy rozpoczynać jak najwcześniej i stosować maksymalną skuteczną i dobrze tolerowaną dawkę leku.

Porównanie inhibitorów acetylocholinesterazy.

Leki z grupy inhibitorów AChE omówiono w tabeli poniżej.

właściwości lekudonepezilriwastygiminagalantamina
selektywność wobec AChEAChEAChE i BuChEAChE
typ hamowania AChEszybko odwracalnerzekomo odwracalneszybko, słabo odwracalne
większa wybiórczość wobec mózgu niż obwodunietaknie
metabolizmwątrobowy CYP450enzymy docelowe w synapsiewątrobowy CYP450
wiązanie z białkamiokoło 96%około 40%< 20%
eliminacjawątrobanerkiwątroba i nerki
Porównanie inhibitorów AChE

Przeciwwskazania do stosowania inhibitorów acetylocholinesterazy

Przeciwwskazaniami do stosowania inhibitorów AChE są:

  • uszkodzenia wątroby,
  • choroba wrzodowa,
  • zaburzenia drożności przewodu pokarmowego,
  • obturacyjne choroby płuc, astma,
  • bradyarytmie,
  • niewydolność nerek,
  • padaczka.

Działania niepożądane inhibitorów acetylocholinesterazy

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi inhibitorów acetylocholinesterazy są:

  • zaburzenia żołądkową-jelitowe (najsilniejsze są nudności po rywastygminie),
  • bóle i zawroty głowy,
  • zmniejszenie łaknienia,
  • bezsenność,
  • splątanie,
  • nadmierne pocenie się.
Przedawkowanie inhibitorów acetylocholinesterazy grozi śmiercią! W przypadku przedawkowania może pojawić się przełom cholinergiczny, który może doprowadzić do bradykardii i porażenia oddechu.
Przełom cholinergiczny

Przełom cholinergiczny jest spowodowany nadmiarem acetylocholiny, która pobudza receptory muskarynowe i nikotynowe. Dzieje się tak na skutek zahamowania rozkładającej acetylocholinę acetylocholinesterazy lub na skutek działania innych substancji pobudzających układ przywspółczulny. 

Objawy przełomu cholinergicznego, wynikające z nadmiernej stymulacji receptorów muskarynowych to:

  • zwężenie źrenic,
  • zamazanie widzenia,
  • ślinotok, 
  • hipersekrecja w oskrzelach,
  • bradykardia,
  • bronchospazmy,
  • nietrzymanie moczu i stolca,
  • łzawienie z oczu,
  • nadpotliwość.

Nadmierna stymulacja receptorów nikotynowych prowadzi do:

  • osłabienia mięśni (nawet porażenia),
  • drżenia,
  • nadciśnienia tętniczego,
  • niewydolności oddechowej.

Antagonisty receptorów NMDA

Do grupy antagonistów receptorów NMDA zaliczana jest memantyna.

Memantyna

Memantyna (Biomentin, Polmantine) jest niekompetycyjnym antagonistą receptora N-metylo-d-asparaginianu (NMDA).

Uważa się, że jej mechanizm polega na blokowaniu działania glutaminianu, będącego głównym neuroprzekaźnikiem pobudzającym w OUN. Aktywacja receptorów NMDA przez glutaminian została natomiast powiązana z możliwą przyczyną neurodegeneracji w różnych typach demencji.

Memantyna jest dobrze tolerowana, do działań niepożądanych należą zmęczenie, senność, zaparcia, czy wymioty. Praktycznie nie wchodzi w interakcje, więc może być stosowana nawet równocześnie z inhibitorami AChE.

Piśmiennictwo:
  1. Ciegła, U., Folwarczna, J., Janas, A., Janiec, R., Janiec, W., Kaczmarczyk – Sedlak, I., Londzin, P., Nowińska, B., Podwińska, E., Pytlik, E., Śliwiński, L., Ireneusz- Trzeciak, H., (2021). Kompendium Farmakologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  2. Brunton, L., Hilal-Dandan, R., Knollman, B. (2017). Goodman and Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. Thirteenth edition. McGraw-Hill Education.
Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: Dorota Szmit, mgr farm. Barbara Żołna
Spis treści
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Leki stosowane w chorobie Alzheimera"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.