Leki poprawiające funkcje poznawcze
Do poprawy funkcji kognitywnych w chorobie Alzheimera stosowane są leki takie jak:
- inhibitory acetylocholinesterazy,
- antagonisty receptorów NMDA.
Inhibitory acetylocholinesterazy
Leki z tej grupy odwracalnie łączą się z cholinoesterazami, czyli enzymami rozkładającymi np. Acetylocholinę (ACh) i hamują jej rozkład. Dzięki temu wzrasta stężenie ACh w mózgu, której ilość w chorobie Alzcheimera jest zbyt mała.
Leki z tej grupy to:
- donepezil (Doneceipt, Yasnal),
- galantamina (Nivalin),
- riwastygmina (Exelon).
Efektem ich działania jest:
- spowolnienie przebiegu choroby,
- wydłużenie czasu samodzielnego funkcjonowania.
Jak powinno przebiegać leczenie inhibitorami acetylocholinoesterazy? Leczenie należy rozpoczynać jak najwcześniej i stosować maksymalną skuteczną i dobrze tolerowaną dawkę leku.
Porównanie inhibitorów acetylocholinesterazy.
Leki z grupy inhibitorów AChE omówiono w tabeli poniżej.
właściwości leku | donepezil | riwastygimina | galantamina |
---|---|---|---|
selektywność wobec AChE | AChE | AChE i BuChE | AChE |
typ hamowania AChE | szybko odwracalne | rzekomo odwracalne | szybko, słabo odwracalne |
większa wybiórczość wobec mózgu niż obwodu | nie | tak | nie |
metabolizm | wątrobowy CYP450 | enzymy docelowe w synapsie | wątrobowy CYP450 |
wiązanie z białkami | około 96% | około 40% | < 20% |
eliminacja | wątroba | nerki | wątroba i nerki |
Przeciwwskazania do stosowania inhibitorów acetylocholinesterazy
Przeciwwskazaniami do stosowania inhibitorów AChE są:
- uszkodzenia wątroby,
- choroba wrzodowa,
- zaburzenia drożności przewodu pokarmowego,
- obturacyjne choroby płuc, astma,
- bradyarytmie,
- niewydolność nerek,
- padaczka.
Działania niepożądane inhibitorów acetylocholinesterazy
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi inhibitorów acetylocholinesterazy są:
- zaburzenia żołądkową-jelitowe (najsilniejsze są nudności po rywastygminie),
- bóle i zawroty głowy,
- zmniejszenie łaknienia,
- bezsenność,
- splątanie,
- nadmierne pocenie się.
Przedawkowanie inhibitorów acetylocholinesterazy grozi śmiercią! W przypadku przedawkowania może pojawić się przełom cholinergiczny, który może doprowadzić do bradykardii i porażenia oddechu.
Przełom cholinergiczny
Przełom cholinergiczny jest spowodowany nadmiarem acetylocholiny, która pobudza receptory muskarynowe i nikotynowe. Dzieje się tak na skutek zahamowania rozkładającej acetylocholinę acetylocholinesterazy lub na skutek działania innych substancji pobudzających układ przywspółczulny.
Objawy przełomu cholinergicznego, wynikające z nadmiernej stymulacji receptorów muskarynowych to:
- zwężenie źrenic,
- zamazanie widzenia,
- ślinotok,
- hipersekrecja w oskrzelach,
- bradykardia,
- bronchospazmy,
- nietrzymanie moczu i stolca,
- łzawienie z oczu,
- nadpotliwość.
Nadmierna stymulacja receptorów nikotynowych prowadzi do:
- osłabienia mięśni (nawet porażenia),
- drżenia,
- nadciśnienia tętniczego,
- niewydolności oddechowej.
Antagonisty receptorów NMDA
Do grupy antagonistów receptorów NMDA zaliczana jest memantyna.
Memantyna
Memantyna (Biomentin, Polmantine) jest niekompetycyjnym antagonistą receptora N-metylo-d-asparaginianu (NMDA).
Uważa się, że jej mechanizm polega na blokowaniu działania glutaminianu, będącego głównym neuroprzekaźnikiem pobudzającym w OUN. Aktywacja receptorów NMDA przez glutaminian została natomiast powiązana z możliwą przyczyną neurodegeneracji w różnych typach demencji.
Memantyna jest dobrze tolerowana, do działań niepożądanych należą zmęczenie, senność, zaparcia, czy wymioty. Praktycznie nie wchodzi w interakcje, więc może być stosowana nawet równocześnie z inhibitorami AChE.