Leki poprawiające funkcje poznawcze

Do poprawy funkcji kognitywnych w chorobie Alzheimera stosowane są leki takie jak:

• inhibitory acetylocholinesterazy,
• antagonisty receptorów NMDA.

Inhibitory acetylocholinesterazy

Leki z tej grupy odwracalnie łączą się z cholinoesterazami, czyli enzymami rozkładającymi np. Acetylocholinę (ACh) i hamują jej rozkład. Dzięki temu wzrasta stężenie ACh w mózgu, której ilość w chorobie Alzcheimera jest zbyt mała.

Leki z tej grupy to:

• donepezil (Doneceipt, Yasnal),
• galantamina (Nivalin),
• riwastygmina (Exelon).

Efektem ich działania jest:

• spowolnienie przebiegu choroby,

• wydłużenie czasu samodzielnego funkcjonowania.

Jak powinno przebiegać leczenie inhibitorami acetylocholinoesterazy? Leczenie należy rozpoczynać jak najwcześniej i stosować maksymalną skuteczną i dobrze tolerowaną dawkę leku.

Porównanie inhibitorów acetylocholinesterazy.

Leki z grupy inhibitorów AChE omówiono w tabeli poniżej.

Przeciwwskazania do stosowania inhibitorów acetylocholinesterazy

Przeciwwskazaniami do stosowania inhibitorów AChE są:

• uszkodzenia wątroby,
• choroba wrzodowa,
• zaburzenia drożności przewodu pokarmowego,
• obturacyjne choroby płuc, astma,
• bradyarytmie,
• niewydolność nerek,
• padaczka.

Działania niepożądane inhibitorów acetylocholinesterazy

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi inhibitorów acetylocholinesterazy są:

• zaburzenia żołądkową-jelitowe (najsilniejsze są nudności po rywastygminie),
• bóle i zawroty głowy,
• zmniejszenie łaknienia,
• bezsenność,
• splątanie,
• nadmierne pocenie się.

Przedawkowanie inhibitorów acetylocholinesterazy grozi śmiercią! W przypadku przedawkowania może pojawić się przełom cholinergiczny, który może doprowadzić do bradykardii i porażenia oddechu.

Przełom cholinergiczny

Przełom cholinergiczny jest spowodowany nadmiarem acetylocholiny, która pobudza receptory muskarynowe i nikotynowe. Dzieje się tak na skutek zahamowania rozkładającej acetylocholinę acetylocholinesterazy lub na skutek działania innych substancji pobudzających układ przywspółczulny. 

Objawy przełomu cholinergicznego, wynikające z nadmiernej stymulacji receptorów muskarynowych to:

• zwężenie źrenic,
• zamazanie widzenia,
• ślinotok, 
• hipersekrecja w oskrzelach,
• bradykardia,
• bronchospazmy,
• nietrzymanie moczu i stolca,
• łzawienie z oczu,
• nadpotliwość.

Nadmierna stymulacja receptorów nikotynowych prowadzi do:

• osłabienia mięśni (nawet porażenia),
• drżenia,
• nadciśnienia tętniczego,
• niewydolności oddechowej.

Antagonisty receptorów NMDA

Do grupy antagonistów receptorów NMDA zaliczana jest memantyna.

Memantyna

Memantyna (Biomentin, Polmantine) jest niekompetycyjnym antagonistą receptora N-metylo-d-asparaginianu (NMDA).

Uważa się, że jej mechanizm polega na blokowaniu działania glutaminianu, będącego głównym neuroprzekaźnikiem pobudzającym w OUN. Aktywacja receptorów NMDA przez glutaminian została natomiast powiązana z możliwą przyczyną neurodegeneracji w różnych typach demencji.

Memantyna jest dobrze tolerowana, do działań niepożądanych należą zmęczenie, senność, zaparcia, czy wymioty. Praktycznie nie wchodzi w interakcje, więc może być stosowana nawet równocześnie z inhibitorami AChE.