Leki stosowane w jaskrze

Leki stosowane w jaskrze pozwalają na obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, głównej przyczyny uszkodzenia nerwu wzrokowego. Zaliczamy do nich analogi prostaglandyn, leki β-adrenolityczne, agonisty receptora alfa 2, leki cholinomimetyczne oraz inhibitory anhydrazy węglanowej.
Spis treści

Jaskra to choroba charakteryzująca się postępującym i nieodwracanym uszkodzeniem nerwu wzrokowego, które najczęściej związane jest z podwyższonym ciśnieniem wewnątrz gałki ocznej. Uszkodzenie nerwu wzrokowego prowadzi do powstania ubytków w pola widzenia, a w ostateczności do ślepoty. Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego najczęściej spowodowany jest nadmierną produkcją cieczy wodnistej lub zaburzeniem jej odpływu z gałki ocznej.

Celem terapii jaskry jest zahamowanie progresji uszkodzenia nerwu wzrokowego poprzez zmniejszenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Grupy leków stosowane w leczeniu jaskry to:

  • analogi prostaglandyn,
  • β-blokery,
  • agonisty receptora alfa 2,
  • leki cholinomimetyczne,
  • inhibitory anhydrazy węglanowej.

Analogi prostaglandyn

Analogi prostaglandyn obniżają ciśnienie wewnąrzgałkowe poprzez ułatwienie odpływu cieczy wodnistej. Są to leki pierwszego wyboru w leczeniu jaskry otwartego (szerokiego) kąta przesączania. W tym wskazaniu stosowane są:

  • latanoprost (Monoprost, Xalatan),
  • trawoprost (Rozatrav, Travatan),
  • bimatoprost (Bimaroz, Vizibim),
  • tafluprost (Taflotan).

Leki z tej grupy charakteryzują się długotrwałym działaniem (mogą być stosowane raz dziennie), jednak mogą powodować takie działania niepożądane jak:

  • hiperpigmentacja tęczówki,
  • przekrwienie i obrzęk spojówek,
  • wydłużenie i pogrubienie rzęs.
Zwróć uwagę, że wiele kosmetyków mających zwiększyć porost rzęs zawiera w składzie analog prostaglandyn (najczęściej bimatoprost).

Leki β-adrenolityczne

Leki β-adrenolityczne obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe poprzez zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej. Do leków z tej grupy stosowanych w leczeniu jaskry należą:

  • betaksolol (Betoptic),
  • karteolol (Carteol LP),
  • tymolol (Oftensin, Timoptic).

Leki z tej grupy stosowane są 2 razy dziennie. Po dłuższym stosowaniu mogą powodować działania niepożądane takie jak:

  • zespół suchego oka,
  • podrażnienie powiek i spojówek,
  • zaburzenia układu sercowo-naczyniowego takie jak np.: niedokrwienie mózgu, zastoinowa niewydolność serca (występujące rzadko),
  • zaburzenia układu oddechowego, takie jak: duszność, skurcz oskrzeli (występujące rzadko).
Betaksolol jako selektywny beta-bloker jest bezpieczniejszy niż pozostałe leki z tej grupy, ale słabiej niż one obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Agonisty receptora alfa 2

Agonisty receptora alfa 2 działają poprzez zmniejszenie wydzielania i usprawnienie odpływu cieczy wodnistej. Do leków z tej grupy stosowanych w leczeniu jaskry należą:

  • klonidyna (niedostepna w Polsce),
  • apraklonidyna (niedostepna w Polsce),
  • brymonidyna (Alphagan, Biprolast).

Leki z tej grupy mogą powodować działania niepożądane takie jak:

  • przekrwienie spojówek,
  • alergiczne zapalenie spojówek,
  • suchość w ustach,
  • niedociśnienie.

Inhibitory anhydrazy węglanowej

Inhibitory anhydrazy węglanowej hamują aktywność enzymu obecnego w nabłonku ciałka rzęskowego. Anhydraza węglanowa powoduje powstawanie jonów wodorowych, jej zahamowanie spowalnia transport sodu oraz produkcję cieczy wodnistej prowadząc do zmniejszenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. Do leków z tej grupy stosowanych miejscowo w leczeniu jaskry zaliczamy:

  • dorzolamid (Nodom, Rozalin),
  • brinzolamid (Azopt,Optilamid).
W przypadku ostrego ataku jaskry stosowany jest acetazolamid (Diuramid) w postaci doustnej. 

Leki z tej grupy często są stosowane razem z β-blokerami, należy je jednak podawać krótkotrwale, ponieważ mogą powodować zaburzenia gospodarki elektrolitowej. Do działań niepożądanych powodowanych przez leki z tej grupy należą również:

  • zamglone widzenie,
  • zaburzenia smaku,
  • parestezje,
  • bóle głowy.

Leki cholinomimetyczne

Leki cholinomimetyczne działają poprzez pobudzenie włókien układu przywspółczulnego powodując skurcz źrenicy i ułatwiony odpływ cieczy wodnistej przez rozszerzone przestrzenie międzybeleczkowe. Leki cholinomimetyczne są skuteczne w leczeniu jaskry zarówno z otwartym jak i zamkniętym kątem przesączania. Do leków cholinomimetycznych zaliczane są:

  • karbachol (niedostępny jako lek Rp),
  • pilokarpina (Pilocarpinum WZF).

Karbachol dodatkowo hamuje aktywność esterazy acetylochilinowej.

Charakterystyczne dla cholinomimetyków działania niepożądane to:

  • łzawienie,
  • przekrwienie spojówek,
  • ból oczu,
  • ból głowy.
Piśmiennictwo:
  1. Ciegła, U., Folwarczna, J., Janas, A., Janiec, R., Janiec, W., Kaczmarczyk – Sedlak, I., Londzin, P., Nowińska, B., Podwińska, E., Pytlik, E., Śliwiński, L., Ireneusz- Trzeciak, H., (2021). Kompendium Farmakologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  2. Rajtar-Cynke G., (2015). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  3. Brunton, L., Hilal-Dandan, R., Knollman, B. (2017). Goodman and Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. Thirteenth edition. McGraw-Hill Education.
  4. Mutschler, E., Geisslinger, G., Kroemer, H. K., Ruth, P., Schaefer-Korting. (2013). Mutschler Farmakologia i Toksykologia. Wydanie trzecie. MedPharm.
  5. Katzung, B.G., Masters, S.B., Trevor, A.J. (2012). Farmakologia ogólna i kliniczna. Wydanie pierwsze. MedPharm
Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: Ksenia Urbaniak, dr n. med. Karolina Matyjaszczyk-Gwarda
Spis treści
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Leki stosowane w jaskrze"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.