Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi

Zespół nadpobudliwości psychoruchowego z deficytem uwagi (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ADHD) jest jednym z zaburzeń neurorozwojowych u dzieci.

ADHD objawia się:

• nadmierną impulsywnością,
• nadmierną aktywnością ruchową,
• zaburzeniami w koncentracji uwagi.

Pamiętaj, że farmakoterapia ADHD to jedynie część terapii. Program leczenia tego schorzenia obejmuje również działania psychologiczne, edukacyjne czy społeczne.

Farmakoterapia ADHD

W celu zniesienia objawów ADHD stosuje się leki o działaniu psychostymulującym, które zwiększają aktywność umysłową i koncentrację uwagi oraz znoszą uczucie znużenia i senności. W leczeniu ADHD stosuję się głównie pochodne amfetaminy i propyloaminy. Oprócz nich stosowane są leki przeciwdepresyjne, pobudzające receptory α₂-adrenergiczne w śródmózgowiu i leki neuroleptyczne.

Sympatykomimetyki o działaniu ośrodkowym

Do sympatykomimetyków o działaniu ośrodkowym stosowanych w leczeniu ADHD zaliczamy pochodne amfetaminy i pochodne propyloaminy.

Pochodne amfetaminy

Pochodne amfetaminy stosowane w leczeniu ADHD to:

• deksmetylfenidat (Focalin),
• metylofenidat (Concerta, Medikinet),
• dekstroamfetamina (Dexamin).

Mechanizm działania pochodnych amfetaminy polega na blokowaniu wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy przez blokowanie transporterów DAT i NET oraz zwiększeniu uwalniania tych neuroprzekaźników z zakończeń synaptycznych. Prowadzi to do zwiększenia stężenia dopaminy i noradrenaliny w mózgu. Podawane długotrwale zmniejszają także liczbę receptorów dopaminergicznych w prążkowiu.

Efekty działania pochodnych amfetaminy to:  

• poprawienie koncentracji uwagi,
• zmniejszenie nadruchliwości,
• zmniejszenie impulsywności.

Działania niepożądane pochodnych amfetaminy to:

• nerwowość,
• dyskinezy,
• utrata apetytu i anoreksja,
• bezsenność,
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
• wzrost częstości akcji serca.

Przeciwwskazania do stosowania pochodnych amfetaminy to:

• zespół Tourette’a,
• jaskra z wąskim kątem przesączania,
• nadczynność tarczycy,
• ciężkie nadciśnienie tętnicze,
• stosowanie leków z grupy inhibitorów MAO (możliwość wystąpienia przełomu nadciśnieniowego).

Metylofenidat jest także stosowany w leczeniu narkolepsji.

Pochodne propyloaminy

Pochodną propyloaminy stosowaną w leczeniu ADHD jest:

• atomoksetyna (Strattera).

Mechanizm jej działania polega na selektywnym blokowaniu wychwytu noradrenaliny.

Działania niepożądane atmoksetyny to:

• zmniejszenie łaknienia,
• bóle głowy,
• senność,
• zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi,
• bóle brzucha,
• nudności,
• wymioty,
• zwiększenie występowania zachowań agresywnych i wrogich wobec otoczenia,
• zwiększenie chwiejności emocjonalnej.

Agonisty receptorów α-adrenergicznych

W terapii ADHD znalazły zastosowanie leki z grupy agonistów receptorów α-adrenergicznych. W tym wskazaniu stosuje się postaci leku o przedłużonym uwalnianiu. Są one zalecane w przypadku nieskuteczności sympatykomimetyków.

Do agonistów receptorów α-adrenergicznych zaliczane są:

• guanfenacyna (Intuniv),
• klonidyna (w Polsce brak jest postaci leku o przedłużonym uwalnianiu).

Pamiętaj, że przerwanie leczenia tymi lekami wymaga stopniowego obniżania dawki, żeby zapobiec efektowi zwiększenia ciśnienia krwi "z odbicia".