Rodzaje niedokrwistości

Możesz wyróżnić następujące rodzaje niedokrwistości:

• wywołana niedoborem żelaza,
• wynikająca z niedoboru witaminy B₁₂ lub kwasu foliowego (niedokrwistość megaloblastyczna),
• towarzysząca chorobom przewlekłym.

Niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza

Niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza występuje najczęściej. Może być spowodowana przez:

• nadmierną utratę krwi towarzyszącą wypadkom oraz chorobom przewlekłym,
• bardzo obfite miesiączki u kobiet,
• zwiększone zapotrzebowanie na żelazo przy jednocześnie niedostatecznej podaży tego pierwiastka u dzieci, kobiet w ciąży i okresie laktacji,
• choroby przebiegające z nieprawidłowym wchłanianiem pokarmu (nieswoiste zapalenie jelit, stany po resekcji fragmentów jelita oraz żołądka),
• stosowanie źle zbilansowanej diety wegetariańskiej i wegańskiej.

Objawy niedokrwistości wywołanej niedoborem żelaza to:

• cienkie łamliwe włosy o rozdwajających się końcach,
• blade, kruche, prążkowane paznokcie,
• pieczenie języka i ból w jamie ustnej,
• osłabienie,
• zaburzenie koncentracji i uwagi.

Niedokrwistość megaloblastyczna

Niedokrwistość megaloblastyczna związana jest z niedoborem witaminy B₁₂ lub kwasu foliowego.

Przyczyny niedoboru witaminy B₁₂ to:

• dieta wegetariańska i wegańska,
• nadużywanie alkoholu,
• upośledzenie wydzielania czynnika wewnętrznego Castle’a,
• choroby jelit,
• zaburzenia krążenia wewnątrzwątrobowego.

Przyczyny niedoboru kwasu foliowego:

• niedostateczna podaż z pokarmami (brak w diecie świeżych, zielonych warzyw),
• zaburzone wchłanianie z przewodu pokarmowego (celiakia, resekcja jelita cienkiego),
• zwiększone zapotrzebowanie, przy niedostatecznej podaży (ciąża, laktacja, niedokrwistość),
• zwiększony metabolizm (u chorych przyjmujących leki przeciwpadaczkowe),
• stosowanie antagonistów kwasu foliowego,
• alkoholizm.

Objawy niedoboru kwasu foliowego i witaminy B₁₂ to:

• zaburzenia smaku,
• uczucie pieczenia języka,
• zaburzenia neurologiczne (witamina B₁₂),
• drętwienie kończyn i zaburzenia czucia w dłoniach i stopach (witamina B₁₂).

Niedobór witaminy B₁₂ prowadzi do zahamowania aktywności syntazy metioninowej, co prowadzi do zmniejszonego wytwarzania zasad purynowych i pirymidynowych. Konsekwencją upośledzenia syntezy DNA jest występowanie nieprawidłowych, dużych krwinek czerwonych.

Niedobór kwasu foliowego prowadzi do upośledzenia syntezy tymidylanu, czyli prekursora niezbędnego w syntezie DNA i erytropoezie, co prowadzi do rozwoju niedokrwistości megaloblastycznej charakteryzującej się obecnością megaloblastów w szpiku (erytroblastów znacznie większych od prawidłowych).

Niedokrwistość towarzysząca chorobom przewlekłym

Inna, stosunkowo częsta niedokrwistość, to niedokrwistość towarzysząca chorobom przewlekłym. Często towarzyszy ona zakażeniom bakteryjnym, pasożytniczym i grzybiczym. Jest typowa także dla niektórych nowotworów złośliwych, chorób autoimmunologicznych, czasami pojawia się w przebiegu przewlekłej infekcji dróg moczowych. Typowe dla niej są objawy charakterystyczne dla wszystkich rodzajów anemii oraz objawy związane z chorobą podstawową.

Leczenie niedokrwistości

Leczenie niedokrwistości polega na suplementacji witaminy B₁₂, kwasu foliowego lub żelaza, w zależności od tego, którym niedoborem jest spowodowana.

Leczenie niedokrwistości wywołanej niedoborem żelaza

Leczenie niedokrwistości wywołanej niedoborem żelaza polega na zapewnieniu właściwej suplementacji żelaza.

Preparaty stosowane w niedoborze żelaza są dostępne na receptę (Sorbifer Durules, Tardyferon, Feroplex, Ferrum Lek) oraz bez recepty zarejestrowane jako leki (Ascofer) oraz suplementy diety (Biofer, Innofer).

Żelazo dobrze wchłania się w kwaśnym środowisku, dlatego należy zażywać je w połączeniu z witaminą C. Przykładem preparatu, który zawiera obie te substancje jest Sorbifer Durules.

Kobiety w ciąży i karmiące powinny pamiętać o tym, że u nich zapotrzebowanie na żelazo jest większe, zatem tak naprawdę przez cały okres ciąży i laktacji powinny zażywać witaminy przeznaczone dla ciężarnych i karmiących, w składzie których obecne jest żelazo.

Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej

Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej opiera się na podaży witaminy B₁₂ oraz kwasu foliowego.

W przypadku niedoboru witaminy B₁₂ leczeniem z wyboru jest podawanie dużych dawek tej witaminy podskórnie lub domięśniowo. Suplementacja doustna może być stosowana tylko w przypadku niedoborów związanych z nieprawidłową dietą oraz zwiększonym zapotrzebowaniem.

Witamina B12 jest dostępna w postaci roztworów do wstrzykiwań (na receptę) oraz bez recepty w postaci tabletek do żucia (Cefavit B12), aerozoli do stosowania w jamie ustnej (Bellamin), tabletek do ssania (Naturell Witamina B12) oraz tabletek do łykania (Vegevit) zarejestrowanych jako suplementy diety. 

Kwas foliowy występuje zarówno w preparatach dostępnych na receptę, jak i bez recepty zarejestrowanych jako leki (Folik) oraz suplementy diety (ActiFolin).

Leczenie niedokrwistości towarzyszącej chorobom przewlekłym

Leczenie niedokrwistości towarzyszącej chorobom przewlekłym polega na terapii choroby podstawowej oraz uzupełnianiu niedoborów żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B₁₂ w zależności od zapotrzebowania.