W celu przyspieszenia opróżniania żołądka i przejścia pokarmu przez jelito cienkie w dolegliwościach czynnościowych takich jak np. autonomiczna neuropatia cukrzycowa oraz napady bólów migrenowych stosowane są leki wpływające na motorykę przewodu pokarmowego.
Leki prokinetyczne
Do leków prokinetycznych zaliczane są:
- metoklopramid,
- domperidon,
- cizapryd,
- tegaserod,
- prukalopryd,
- trimebutyna.
Metoklopramid i domperidon
Metoklopramid i domperidon nasilają motorykę górnej części przewodu pokarmowego. Leki te działają również przeciwwymiotnie – więcej o nich dowiesz się z lekcji “Leki przeciwwymiotne“.
Cizapryd
Cizapryd (Gasprid) nasila motorykę górnej części przewodu pokarmowego. Jest agonistą receptora serotoninowego 5-HT4. Zwiększa wydzielanie acetylocholiny w zakończeniach nerwowych śródściennych splotów nerwowych przewodu pokarmowego.
Tegaserotyd
Tegaserotyd (niedostępny w Polsce) przyspiesza pasaż w jelicie grubym. Jest agonistą receptorów 5-HT₄.
Prukalopryd
Prukalopryd (Resolor) przyspiesza pasaż w jelicie grubym. Jest agonistą receptorów 5-HT₄.
Trimebutyna
Trimebutyna (Debretin, Ircolon, Tribux) normalizuje motorykę przewodu pokarmowego. Jest syntetycznym agonistą obwodowych receptorów opioidowych µ, δ i κ. Mechanizm działania tego leku polega na bezpośrednim oddziaływaniu na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i regulacji zaburzeń czynności motorycznej bez wpływu na OUN. Dzięki równoczesnemu działaniu na receptory pobudzające (µ i δ) oraz hamujące (κ) motorykę normalizuje zaburzenia perystaltyki przewodu pokarmowego, w zależności od stanu czynnościowego przełyku, żołądka i jelit.
Trimebutyna charakteryzuje się dobrą tolerancją i bezpieczeństwem. Do rzadko występujących działań niepożądanych należą:
- senność,
- uczucie zmęczenia,
- zawroty głowy,
- bóle głowy,
- suchość w ustach,
- zaburzenia smaku.
Zespół jelita drażliwego
Zespół jelita drażliwego (IBS) to choroba zapalna jelit, objawiająca się przede wszystkim bólem brzucha i zmianami w rytmie, konsystencji i objętości wypróżnień. Objawom tym może towarzyszyć również parcie na stolec, wrażenie niepełnego wypróżnienia czy zgaga. Wyróżnić można postać postacie IBS takie jak:
- biegunkowa,
- zaparciowa,
- mieszana.
W przebiegu choroby dochodzi do zaburzenia perystaltyki jelit, dlatego często na przemian występują zaparcia i biegunki.
Leczenie IBS
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii terapię IBS należy rozpocząć od probiotyków, olejku z mięty pieprzowej i błonnika rozpuszczalnego.
W przypadku zaparć zalecane jest doraźne stosowanie osmotycznych leków przeczyszczających, takich jak makrogole i laktuloza. W leczeniu IBS z zaparciami stosowane są też:
- linaklotyd (Constella – niedostępny w Polsce) – cykliczny peptyd, agonista cyklazy guanylanowej. Wzrost cGMP aktywuje kanały chlorkowe o niskim przewodnictwie, co zwiększa wydzielanie płynu do światła jelita.
- lubiproston (niedostępny w Polsce) – selektywny aktywator kanałów chlorkowych.
W przypadku biegunek w przebiegu IBS stosowany jest np. loperamid. W leczeniu IBS z biegunkami stosowane też są:
- eluksadolina (Truberzi) – aktualnie niedostępna w obrocie,
- alosetron (niedostępny w Polsce) – antagonista receptorów 5-HT3, stosowany u kobiet.
Eluksadolina jest miejscowo działającym mieszanym agonistą receptora opioidowego mi i kappa i antagonistą receptora opioidowego delta. Działa hamująco na pasaż w jelicie grubym i zmniejsza perystaltykę przewodu pokarmowego.
Leki przeciwskurczowe (hioscyna i drotaweryna) mogą łagodzić ból poprzez bezpośredni efekt relaksacyjny na mięśnie gładkie. Do leków regulujących perystaltykę przewodu pokarmowego należy m.in trimebutyna.
U niektórych chorych korzystne jest podanie leków przeciwdepresyjnych, co skutkuje często osłabieniem bólów i skurczów brzucha.
W leczeniu IBS stosowana jest również ryfaksymina (Xifaxan) – lek należący do antybiotyków ryfamycynowych. Wpływa on na szkodliwe bakterie Clostridium i Escherichia nie zaburzając składu naturalnego mikrobiomu jelit.