Leki wpływające na motorykę przewodu pokarmowego i stosowane w chorobach czynnościowych

Metoklopramid, domperidon oraz cizapryd wpływają na nasilenie pasażu górnej części przewodu pokarmowego, tegaserod nasila motorykę jelita grubego, natomiast trimebutyna normalizuje motorykę przewodu pokarmowego.
Spis treści

W celu przyspieszenia opróżniania żołądka i przejścia pokarmu przez jelito cienkie w dolegliwościach czynnościowych takich jak np. autonomiczna neuropatia cukrzycowa oraz napady bólów migrenowych stosowane są leki wpływające na motorykę przewodu pokarmowego.

Leki prokinetyczne

Do leków prokinetycznych zaliczane są:

  • metoklopramid,
  • domperidon,
  • cizapryd,
  • tegaserod,
  • prukalopryd,
  • trimebutyna.

Metoklopramid i domperidon

Metoklopramid i domperidon nasilają motorykę górnej części przewodu pokarmowego. Leki te działają również przeciwwymiotnie – więcej o nich dowiesz się z lekcji “Leki przeciwwymiotne“.

Cizapryd

Cizapryd (Gasprid) nasila motorykę górnej części przewodu pokarmowego. Jest agonistą receptora serotoninowego 5-HT4. Zwiększa wydzielanie acetylocholiny w zakończeniach nerwowych śródściennych splotów nerwowych przewodu pokarmowego.

Tegaserotyd

Tegaserotyd (niedostępny w Polsce) przyspiesza pasaż w jelicie grubym. Jest agonistą receptorów 5-HT₄.

Prukalopryd

Prukalopryd (Resolor) przyspiesza pasaż w jelicie grubym. Jest agonistą receptorów 5-HT₄.

Trimebutyna

Trimebutyna (Debretin, Ircolon, Tribux) normalizuje motorykę przewodu pokarmowego. Jest syntetycznym agonistą obwodowych receptorów opioidowych µ, δ i κ. Mechanizm działania tego leku polega na bezpośrednim oddziaływaniu na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i regulacji zaburzeń czynności motorycznej bez wpływu na OUN. Dzięki równoczesnemu działaniu na receptory pobudzające (µ i δ) oraz hamujące (κ) motorykę normalizuje zaburzenia perystaltyki przewodu pokarmowego, w zależności od stanu czynnościowego przełyku, żołądka i jelit.

Trimebutyna charakteryzuje się dobrą tolerancją i bezpieczeństwem. Do rzadko występujących działań niepożądanych należą:

  • senność,
  • uczucie zmęczenia,
  • zawroty głowy,
  • bóle głowy,
  • suchość w ustach,
  • zaburzenia smaku.

Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (IBS) to choroba zapalna jelit, objawiająca się przede wszystkim bólem brzucha i zmianami w rytmie, konsystencji i objętości wypróżnień. Objawom tym może towarzyszyć również parcie na stolec, wrażenie niepełnego wypróżnienia czy zgaga. Wyróżnić można postać postacie IBS takie jak:

  • biegunkowa,
  • zaparciowa,
  • mieszana.

W przebiegu choroby dochodzi do zaburzenia perystaltyki jelit, dlatego często na przemian występują zaparcia i biegunki.

Leczenie IBS

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii terapię IBS należy rozpocząć od probiotyków, olejku z mięty pieprzowej i błonnika rozpuszczalnego.

W przypadku zaparć zalecane jest doraźne stosowanie osmotycznych leków przeczyszczających, takich jak makrogole i laktuloza. W leczeniu IBS z zaparciami stosowane są też:

  • linaklotyd (Constella – niedostępny w Polsce) – cykliczny peptyd, agonista cyklazy guanylanowej. Wzrost cGMP aktywuje kanały chlorkowe o niskim przewodnictwie, co zwiększa wydzielanie płynu do światła jelita.
  • lubiproston (niedostępny w Polsce) – selektywny aktywator kanałów chlorkowych.

W przypadku biegunek w przebiegu IBS stosowany jest np. loperamid. W leczeniu IBS z biegunkami stosowane też są:

  • eluksadolina (Truberzi) – aktualnie niedostępna w obrocie,
  • alosetron (niedostępny w Polsce) – antagonista receptorów 5-HT3, stosowany u kobiet.

Eluksadolina jest miejscowo działającym mieszanym agonistą receptora opioidowego mi i kappa i antagonistą receptora opioidowego delta. Działa hamująco na pasaż w jelicie grubym i zmniejsza perystaltykę przewodu pokarmowego.

Leki przeciwskurczowe (hioscyna i drotaweryna) mogą łagodzić ból poprzez bezpośredni efekt relaksacyjny na mięśnie gładkie. Do leków regulujących perystaltykę przewodu pokarmowego należy m.in trimebutyna.

U niektórych chorych korzystne jest podanie leków przeciwdepresyjnych, co skutkuje często osłabieniem bólów i skurczów brzucha.

W leczeniu IBS stosowana jest również ryfaksymina (Xifaxan) – lek należący do antybiotyków ryfamycynowych. Wpływa on na szkodliwe bakterie Clostridium i Escherichia nie zaburzając składu naturalnego mikrobiomu jelit.

Piśmiennictwo:
  1. Ciegła, U., Folwarczna, J., Janas, A., Janiec, R., Janiec, W., Kaczmarczyk – Sedlak, I., Londzin, P., Nowińska, B., Podwińska, E., Pytlik, E., Śliwiński, L., Ireneusz- Trzeciak, H., (2021). Kompendium Farmakologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  2. Jawień, J., Korbut, R., Olszanecki, R, Wołkow, P. (2017). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  3. Bujak-Gliżycka, B., Gębska A., Jakubowski, A., Jawień, J., Korbut, R., Lorkowski, B., Marcinkiewicz, E., Olszanecki, R, Wołkow, P., Woroń, J. (2009). Farmakologia po prostu. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  4. Rajtar-Cynke G., (2015). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  5. Brunton, L., Hilal-Dandan, R., Knollman, B. (2017). Goodman and Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. Thirteenth edition. McGraw-Hill Education.
  6. Mutschler, E., Geisslinger, G., Kroemer, H. K., Ruth, P., Schaefer-Korting. (2013). Mutschler Farmakologia i Toksykologia. Wydanie trzecie. MedPharm.
  7. Katzung, B.G., Masters, S.B., Trevor, A.J. (2012). Farmakologia ogólna i kliniczna. Wydanie pierwsze. MedPharm
Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: Dorota Szmit, dr n.med. Karolina Matyjaszczyk-Gwarda
Spis treści
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Leki wpływające na motorykę przewodu pokarmowego i stosowane w chorobach czynnościowych"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.