W celu przyspieszenia opróżniania żołądka i przejścia pokarmu przez jelito cienkie w dolegliwościach czynnościowych takich jak np. autonomiczna neuropatia cukrzycowa oraz napady bólów migrenowych stosowane są leki wpływające na motorykę przewodu pokarmowego.

Leki prokinetyczne

Do leków prokinetycznych zaliczane są:

• metoklopramid,
• domperidon,
• cizapryd,
• tegaserod,
• prukalopryd,
• trimebutyna.

Metoklopramid i domperidon

Metoklopramid i domperidon nasilają motorykę górnej części przewodu pokarmowego. Leki te działają również przeciwwymiotnie – więcej o nich dowiesz się z lekcji “Leki przeciwwymiotne“.

Cizapryd

Cizapryd (Gasprid) nasila motorykę górnej części przewodu pokarmowego. Jest agonistą receptora serotoninowego 5-HT₄. Zwiększa wydzielanie acetylocholiny w zakończeniach nerwowych śródściennych splotów nerwowych przewodu pokarmowego.

Tegaserotyd

Tegaserotyd (niedostępny w Polsce) przyspiesza pasaż w jelicie grubym. Jest agonistą receptorów 5-HT₄.

Prukalopryd

Prukalopryd (Resolor) przyspiesza pasaż w jelicie grubym. Jest agonistą receptorów 5-HT₄.

Trimebutyna

Trimebutyna (Debretin, Ircolon, Tribux) normalizuje motorykę przewodu pokarmowego. Jest syntetycznym agonistą obwodowych receptorów opioidowych µ, δ i κ. Mechanizm działania tego leku polega na bezpośrednim oddziaływaniu na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i regulacji zaburzeń czynności motorycznej bez wpływu na OUN. Dzięki równoczesnemu działaniu na receptory pobudzające (µ i δ) oraz hamujące (κ) motorykę normalizuje zaburzenia perystaltyki przewodu pokarmowego, w zależności od stanu czynnościowego przełyku, żołądka i jelit.

Trimebutyna charakteryzuje się dobrą tolerancją i bezpieczeństwem. Do rzadko występujących działań niepożądanych należą:

• senność,
• uczucie zmęczenia,
• zawroty głowy,
• bóle głowy,
• suchość w ustach,
• zaburzenia smaku.

Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (IBS) to choroba zapalna jelit, objawiająca się przede wszystkim bólem brzucha i zmianami w rytmie, konsystencji i objętości wypróżnień. Objawom tym może towarzyszyć również parcie na stolec, wrażenie niepełnego wypróżnienia czy zgaga. Wyróżnić można postać postacie IBS takie jak:

• biegunkowa,
• zaparciowa,
• mieszana.

W przebiegu choroby dochodzi do zaburzenia perystaltyki jelit, dlatego często na przemian występują zaparcia i biegunki.

Leczenie IBS

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii terapię IBS należy rozpocząć od probiotyków, olejku z mięty pieprzowej i błonnika rozpuszczalnego.

W przypadku zaparć zalecane jest doraźne stosowanie osmotycznych leków przeczyszczających, takich jak makrogole i laktuloza. W leczeniu IBS z zaparciami stosowane są też:

• linaklotyd (Constella – niedostępny w Polsce) – cykliczny peptyd, agonista cyklazy guanylanowej. Wzrost cGMP aktywuje kanały chlorkowe o niskim przewodnictwie, co zwiększa wydzielanie płynu do światła jelita.
• lubiproston (niedostępny w Polsce) – selektywny aktywator kanałów chlorkowych.

W przypadku biegunek w przebiegu IBS stosowany jest np. loperamid. W leczeniu IBS z biegunkami stosowane też są:

• eluksadolina (Truberzi) – aktualnie niedostępna w obrocie,
• alosetron (niedostępny w Polsce) – antagonista receptorów 5-HT₃, stosowany u kobiet.

Eluksadolina jest miejscowo działającym mieszanym agonistą receptora opioidowego mi i kappa i antagonistą receptora opioidowego delta. Działa hamująco na pasaż w jelicie grubym i zmniejsza perystaltykę przewodu pokarmowego.

Leki przeciwskurczowe (hioscyna i drotaweryna) mogą łagodzić ból poprzez bezpośredni efekt relaksacyjny na mięśnie gładkie. Do leków regulujących perystaltykę przewodu pokarmowego należy m.in trimebutyna.

U niektórych chorych korzystne jest podanie leków przeciwdepresyjnych, co skutkuje często osłabieniem bólów i skurczów brzucha.

W leczeniu IBS stosowana jest również ryfaksymina (Xifaxan) – lek należący do antybiotyków ryfamycynowych. Wpływa on na szkodliwe bakterie Clostridium i Escherichia nie zaburzając składu naturalnego mikrobiomu jelit.