Oprócz NLPZ istnieją też inne leki o działaniu przeciwbólowym, lecz nie wykazujące działania przeciwzapalnego i przeciwgorączkowego, czyli flupirtyna i nefopam. Mechanizm ich działania przeciwbólowego jest odmienny niż leków z grupy NLPZ.
Benzydamina działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, ale nie przeciwgorączkowo. Wykazuje za to działanie miejscowo znieczulające, przeciwbakteryjne i przeciwobrzękowe. Benzydamina nie hamuje aktywności cyklooksygenazy i lipooksygenazy.
Flupirtyna
Flurpirtyna to nieopioidowy lek o działaniu przeciwbólowym i miorelaksującym, stosowany niegdyś w leczeniu słabego i umiarkowanego bólu układu mięśniowo-szkieletowego.
Flupirtyna powoduje otwarcie niezależnych od napięcia kanałów potasowych związanych z białkiem G. Wypływ jonów potasowych powoduje stabilizację potencjału spoczynkowego błony komórkowej. Następuje zakończenie napływu jonów wapnia do komórki, zmniejsza się stężenie jonów Ca2+wewnątrz neuronu, co powoduje zahamowanie aktywacji bólowej komórki nerwowej.
Dodatkowo działanie flupirtyny obejmuje:
- pośrednie zahamowanie receptorów NMDA,
- hamowanie powstawania bólu przewlekłego poprzez osłabienie zmian plastycznych w neuronach,
- zapobieganie nadmiernemu napięciu mięśni.
Działania niepożądane flupirtyny
Działania niepożądane flupirtyny to:
- zmęczenie, szczególnie na początku leczenia,
- zawroty i bóle głowy oraz nudności,
- zaburzenia snu, niepokój,
- suchość błon śluzowych,
zwiększenie aktywności enzymów wątrobowychwe krwi.
Flurpirtyna obecnie nie jest dostępna w Polsce pod żadną handlową. W 2018 roku została wycofana ze względu na powodowanie poważnych uszkodzeń wątroby.
Nefopam
Nefopam to nieopioidowy lek przeciwbólowy o średniej sile działania.
Mechanizm działania leku nie jest do końca wyjaśniony. Wiadomo, że hamuje on wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny. W dawkach terapeutycznych działa wyłącznie przeciwbólowo, nie wykazuje działania przeciwzapalnego ani przeciwgorączkowego.
Nefopam znajduje zastosowanie w leczeniu łagodnego lub umiarkowanego bólu ostrego oraz bólu przewlekłego o niewielkim nasileniu. Jest substancją czynną tabletek Nefopam Jelfa, dostępnych na receptę.
Działania niepożądane nefopamu
Do najczęstszych działań niepożądanych nefopamu należą:
- zaburzenia czynności układu pokarmowego,
- zatrzymanie moczu,
- suchość w ustach,
- zaburzenia widzenia,
- wzrost częstości skurczów serca,
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- niepokój,
- bezsenność.
Przeciwwskazania do stosowania nefopamu
Przeciwwskazania do stosowania nefopamu to:
- jednoczesne stosowanie paracetamolu,
- jednoczesne stosowanie inhibitorów MAO,
- wiek poniżej 12. roku życia.
Jednoczesne stosowanie paracetamolu i nefopamu zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.
Benzydamina
Benzydamina jest pochodną indazolu o działaniu:
- przeciwzapalnym,
- przeciwbólowym,
- przeciwobrzękowym,
- miejscowo znieczulającym,
- przeciwbakteryjnym.
Wykazuje różne mechanizmy działania związane z hamowaniem degranulacji limfocytów, hamowaniem syntezy cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-1β) oraz stabilizacją błon komórkowych. Stosowana jest miejscowo w postaci aerozolu lub pastylek do ssania w celu łagodzenia stanów zapalnych jamy ustnej i gardła oraz dopochwowo w celu leczenia zapalenia sromu, pochwy i szyjki macicy.
Benzydamina występuje w postaci pastylek do ssania (Tantum verde, Septogard), areozoli do stosowania w jamie ustnej (Tantum verde, Uniben, Hascosept), roztworów do płukania jamy ustnej i gardła (Tantum verde), proszku do sporządzania płynu do irygacji pochwy oraz roztworu dopochwowego (Tantum Rosa).
Działania niepożądane benzydaminy
Benzydamina jest lekiem bezpiecznym, bez dolnej granicy wieku i rzadko wywołuje działania niepożądane.
Do rzadkich, ale możliwych działań niepożądanych benzydaminy należą:
- skórne reakcje alergiczne,
- nadwrażliwość na światło,
- pieczenie jamy ustnej.
Benzydamina bywa stosowana w celach pozamedycznych, ze względu na działanie halucynogenne. Po zażyciu doustnym, w dużych dawkach (od 500 do 2000 mg), wywołuje euforię oraz omamy wzorkowe i słuchowe. W takim celu używany jest preparat Tantum Rosa w postaci proszku do sporządzania roztworu do irygacji pochwy, ze względu na dużą zawartość benzydaminy w jednej saszetce (500 mg).