Charakterystyka migrenowych bólów głowy

Migrenowe bóle głowy to:

• przewlekłe, nawracające bóle głowy o zmiennej częstotliwości i nasileniu,
• napady bólu głowy trwające 4–72 h.

Migrenowy ból głowy ma ≥2 z 4 następujących cech:

• umiejscowienie po jednej stronie głowy,
• pulsujący charakter,
• umiarkowane lub znaczne natężenie,
• nasila się w czasie zwykłej aktywności fizycznej.

W czasie migrenowego bólu głowy występuje ≥1 z następujących objawów:

• nudności i/lub wymioty,
• nadwrażliwość na światło,
• nadwrażliwość na dźwięk.

Patofizjologia migreny

Migrena charakteryzuje się występowaniem napadowych jednostronnych bólów głowy bez aury lub z aurą. Migrena bez aury występuje częściej i charakteryzuje się powoli narastającym bólem głowy, któremu towarzyszą nudności, wymioty, światłowstręt oraz nadwrażliwość na dźwięki. Ból trwa zazwyczaj od kilku do kilkudziesięciu godzin. Migrenę z aurą poprzedza przejściowy okres zwiastunów najczęściej wzrokowych (migocący mroczek, błyski świetlne) trwających od kilku do kilkunastu minut.  

Patomechanizm powstawania migreny nie jest do końca poznany. Prawdopodobnie migrenowy ból głowy powstaje na skutek zwiększenia aktywności nerwu trójdzielnego w następstwie rozszerzenia naczyń, spowodowanego uwolnieniem następujących neurotransmiterów:

• peptydu związanego z genem kalcytoniny (CGRP),
• naczynioruchowego peptydu jelitowego (VIP),
• substancji P,
• tlenku azotu.

Uwolnione neurotransmitery pobudzają aferentne włókna nerwowe typu C oraz powodują zapalenie okołonaczyniowe. Istotną rolę w patogenezie migreny odgrywają również receptory serotoninergiczne 5HT_1B, 5HT_1D, 5HT_1F. Obniżony poziom serotoniny prowadzi do rozszerzenia naczyń mózgowych i pobudzenia nerwu trójdzielnego.

Czynniki wyzwalające napad migreny

Czynniki wyzwalające napad migreny to:

• stres i odprężenie po stresie,
• zmiany hormonalne,
• miesiączka,
• owulacja,
• leki antykoncepcyjne,
• pokarm:
  • czekolada,
  • alkohol,
  • nabiał,
  • glutaminian sodu.
• zmniejszone przyjmowanie pokarmów,
• zbyt długi lub zbyt krótki sen,
• zmęczenie lub nadmierny wysiłek,
• leki:
  • nitrogliceryna,
  • histamina,
  • ranitydyna,
  • estrogeny,
  • nifedypina.
• zmiany pogody,
• hałas,
• zmiany jasności światła.

Leki stosowane w leczeniu migreny

Leki znajdujące zastosowanie w leczeniu migreny możesz podzielić na leki stosowane w celu przerywania napadu oraz leki zapobiegające napadom.

Leki stosowane w celu przerywania napadu migreny to:

• NLPZ i paracetamol (preparaty proste i złożone w połączeniu z kofeiną i/lub kodeiną),
• tryptany,
• leki przeciwwymiotne (tietylperazyna, metoklopramid),
• leki uspokajające (diazepam, antyhistaminiki I generacji),
• leki przeciwpadaczkowe (kwas walproinowy),
• glikokortykosteroidy.

Leki stosowane w celu zapobieganiu napadom migreny:

• beta-blokery bez wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej (propranolol, atenolol, nadolol, metoprolol),
• leki przeciwpadaczkowe (kwas walproinowy, topiramat, gabapentyna),
• leki przeciwdepresyjne,
• blokery kanałów wapniowych,
• antagoniści receptora 5-HT₂.

Tryptany

Tryptany to agoniści receptorów 5HT_1B i 5HT_1D.  Pobudzenie receptora 5HT_1B prowadzi do obkurczenia naczyń mózgowych, a receptora 5HT_1D do hamowania uwalniania substancji bólotwórczych i wazoaktywnych, co z kolei hamuje proces neurogennego okołonaczyniowego zapalenia.

Mechanizm działania tryptanów i ergotaminy (omówionej w dalszej części) przedstawiono na rycinie poniżej.

Najczęściej stosowane tryptany to:

• sumatryptan (Sumamigren, Sumigra, Frimig),
• ryzatryptan (nie dostępny w Polsce),
• zolmitryptan (Zolmiles).

Wspominane tryptany różnią się miedzy sobą właściwościami farmakokinetycznymi.

Najważniejszym działaniem niepożądanym tryptanów jest zespół tryptanowy.

Objawy zespołu tryptanowego to:

• ucisk w gardle i klatce piersiowej,
• parestezje,
• uczucie gorą.

Przeciwwskazania do stosowania tryptanów to:

• choroba wieńcowa,
• zaburzenia rytmu serca,
• niekontrolowane nadciśnienie tętnicze,
• podeszły wiek,
• ciąża,
• miażdżyca naczyń obwodowych,
• przyjmowanie agonistów rec. 5-HT lub inhibitorów MAO.

Należy zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu tryptanów i leków z grupy SSRI, ze względu na możliwość wystąpienia zespołu serotoninowego. 

Lasmiditan

To preparat o silnym działaniu agonistycznym w stosunku do receptora 5HT_1F. Pobudzenie receptora 5HT_1F hamuje proces neuronalnej transmisji.

Działania niepożądane lasmiditanu to:

• zawroty głowy,
• oszołomienie,,
• senność,
• parestezje.

Ergotamina

Ergotamina to alkaloid sporyszu, który wykazuję nieselektywne działanie na receptory adrenergiczne i serotoninergiczne. Pobudzenie receptorów serotoninergicznych prowadzi do skurczu obwodowych i mózgowych naczyń krwionośnych.

Działania niepożądane ergotaminy to:

• nudności,
• wymioty,
• skurcze naczyń krwionośnych,
• niewydolność wieńcowa.

Dihydroergotamina

Dihydroergotamina to alkaloid sporyszu, który w porównaniu z ergotaminą, silniej blokuje receptor adrenergiczny. Jest agonistą receptorów serotoninergicznych w obrębie rozgałęzień tętnic szyjnych.

Działania niepożądane dihydroergotaminy to:

• nudności,
• wymioty,
• skurczowe reakcje naczyniowe,
• niewydolność wieńcowa. 

Erenumab

Erenumab to rekombinowane, w pełni ludzkie przeciwciało monoklonalne. Wiąże się silnie i swoiście z receptorem dla peptydu związanego z genem kalcytoniny (CGRP).

Toksyna botulinowa A

Mechanizm działania toksyny botulinowej polega na fragmentacji białka SNAP-25 niezbędnego w procesie uwalniania acetylocholiny. Leczniczo stosuje się bardzo małe dawki, działanie toksyny botulinowej ogranicza się do okolicy podania.