Mineralo­kortyko­­steroidy

Mineralokortykosteroidy to hormony wytwarzane przez korę nadnerczy, wpływające na gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu.

Aldosteron jest wytwarzanym w warstwie kłębkowatej kory nadnerczy najważniejszym pod względem fizjologicznym mineralokortykosteroidem. Do mineralokortykosteroidów zaliczany jest również 11-deoksykortykosteron (kortekson). Odpowiadają one za regulację stężenia jonów sodu (zwiększa wchłanianie zwrotne Na+ i wydalanie K+ z moczem).

Receptory dla mineralokortykosteroidów występują m.in. w nerkach, jelicie grubym, gruczołach ślinowych, łożysku. W tych narządach występuje specyficzny enzym dehydrogenaza 11beta-hydrosteroidowa2 (11beta-HSD2), który inaktywuje glikokortykosteroidy, zapobiegając aktywacji przez nie receptora dla mineralokortykosteroidów. Z tego względu GKS wykazują tylko minimalną aktywność mineralokortykoidową.

Uwalnianie mineralokortykosteroidów regulowane jest spadkiem objętości krwi, zmniejszeniem ukrwienia nerek oraz niskim stężeniem sodu w kanalikach dystalnych.

Fludrokortyzon

Fludrokortyzon jest syntetycznym hormonem kory nadnerczy, fluorowaną pochodną hydrokortyzonu, o dużej aktywności mineralokortykosteroidowej. Efektem działania fludrokortyzonu jest zwiększenie produkcji ATP-azy sodowo-potasowej w kanalikach zbiorczych nerki oraz wzrost syntezy białka kanału sodowego. Powoduje to zwiększenie wchłaniania Na+ oraz retencję wody w kanalikach dalszych, nasila wydzielanie K+ i H+ do światła kanalików.

Wskazania do stosowania fludrokortyzonu to:

  • pierwotna i wtórna niewydolność kory nadnerczy,
  • choroba Addisona,
  • zespół nadnerczowo-płciowy z utratą soli,
  • hipotonia ortostatyczną,
  • zaburzenia elektrolitowe.

Warto zwrócić uwagę, że w stanach niedoboru hormonów kory nadnerczy mineralokortykosteroidy podaje się łącznie z glikokortykosteroidami i androgenami – jest to tzw. terapia substytucyjna.

Fludrokortyzon stosowany jest również w okulistyce w leczeniu stanów zapalnych oraz w otolaryngologii w stanach zapalnych ucha zewnętrznego i środkowego.

Podczas stosowania fludrokortyzonu mogą wystąpić działania niepożądane takie jak:

  • retencja wody w organizmie, obrzęki,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia),
  • zwiększenie stężenia glukozy w krwi.
Piśmiennictwo:
  1. Janiec W. (red.) (2021). Kompendium Farmakologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  2. Korbut, R. (red.) (2017). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  3. Brunton, L., Hilal-Dandan, R., Knollman, B. (2017). Goodman and Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. Thirteenth edition. McGraw-Hill Education.
  4. Mutschler, E., Geisslinger, G., Kroemer, H. K., Ruth, P., Schaefer-Korting. (2013). Mutschler Farmakologia i Toksykologia. Wydanie trzecie. MedPharm.
  5. Katzung, B.G., Masters, S.B., Trevor, A.J. (2012). Farmakologia ogólna i kliniczna. Wydanie pierwsze. MedPharm.
Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: Ksenia Urbaniak, dr n. farm. Karolina Matyjaszczyk-Gwarda
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Mineralo­kortyko­­steroidy"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.