Tetracykliny

Tetracykliny to antybiotyki o szerokim spektrum działania.
Spis treści

Tetracykliny to grupa antybiotyków działających bakteriostatycznie. Wstrzymują wzrost i rozwój bakterii na skutek zahamowania syntezy białek bakteryjnych. Podstawową strukturą chemiczną wszystkich tetracyklin jest układ tetracenu czyli 4 liniowo położone pierścienie benzenowe.

Wzór chemiczny doksycykliny

Mechanizm działania tetracyklin

Tetracykliny hamują biosyntezę białek na poziomie rybosomalnym przez wiązanie się z podjednostką 30 S.
Tetracykliny możemy podzielić ze względu na kolejność ich odkrycia:

  • I generacja:
    • tetracyklina
    • oksytetracyklina
    • limecyklina
  • II generacja:
    • doksycyklina
  • III generacja:
    • tygecyklina
    • erawacyklina
    • omadacyklina

Tetracykliny możemy podzielić ze względu na źródło ich otrzymywania:

  • naturalne – otrzymane przez fermentację z hodowli szczepu Streptomyces
    • tetracyklina (Tetracyklina TZF, w Pylera – lek złożony, w Polcortolon TC – lek złożony)
    • oksytetracyklina (w Oxycort, Atecortin: leki złożone)
    • chlorotetracyklina (Chlorocyclinum 3%)
  • półsyntetyczne – otrzymane z przemian tetracyklin naturalnych
    • doksycyklina (Doxycyclinum TZF, Unidox Solutab)
    • limecyklina (Tetralysal)
  • syntetyczne – otrzymane w pełni z przemian biotechnologicznych
    • tygecyklina (Tygacil)
    • erawacyklina (Xerava)
    • omadacyklina

Spektrum działania tetracyklin

Spektrum działania tetracyklin jest bardzo szerokie i obejmuje:

  •  bakterie G (+)
  •  bakterie G (-)
  •  patogeny atypowe czyli takie, które nie posiadają ściany komórkowej, np. z rodzaju Chlamydia: trachomatis, pneumoniae, riketsje, Mycoplasma pneumoniae
  •  krętki
  •  beztlenowce

Wskazania do stosowania tetracyklin

Zakres wskazań do stosowania tetracyklin obejmuje m.in.:

  • zakażenia ukł. oddechowego (doksycyklina)
  • zakażenia skóry, np. ropnie (czyraki), liszajec, zapalenie mieszków włosowych (doksycyklina, okstetracyklina, chlorotetracyklina)
  • borelioza i stany po ukąszeniu owadów, po ugryzieniu kleszcza (doksycyklina)
  • zakażenia ukł. pokarmowego, np.: biegunka podróżnych, cholera, dur brzuszny, dżuma, bruceloza, tularemia, ornitoza
  • eradykacja Helicobacter pylori w czterolekowym schemacie: tetracyklina, metronidazol, bizmut, inhibitor pompy protonowej
  • zakażenia narządu wzroku, np. zapalenie brzegów powiek, zapalenie spojówek (doksycyklina)
  • trądzik młodzieńczy i trądzik różowaty (limecyklina, tetracyklina)
  • nieswoiste zapalenie cewki moczowej
  • prewencja i leczenie malarii (doksycyklina)

Interakcje tetracyklin

Najważniejsze interakcje tetracyklin dotyczą ich jednoczesnego stosowania z:

  • związkami Ca, Mg, Fe, Zn – zmniejszenie wchłaniania tetracyklin na skutek chelatowania ich przez wymienione jony
  • lekami zobojętniającymi kwas żołądkowy (inhibitory pompy protonowej) – zmniejszenie wchłaniania tetracyklin w wyniku wzrostu pH soku żołądkowego
  • lekami przeciwbiegunkowymi zawierającymi sole glinu i krzemu oraz pektyny – zmniejszenie wchłaniania tetracyklin
  • doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi (acenokumarol, warfaryna) – wzrost ryzyka krwawień na skutek zahamowania wytwarzania protrombiny przez tetracykliny
  • doustnymi lekami antykoncepcyjnymi – zmniejszenie skuteczności antykoncepcji

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Najważniejsze środki ostrożności podczas terapii tetracyklinami:

  • nie stosować ich u kobiet w ciąży (działanie teratogenne)
  • nie stosować ich u dzieci poniżej 12. roku życia (nieodwracalne przebarwienia zębów)
  • unikać światła słonecznego i promieniowania UV (fotodermatozy)
  • zachować 1-2 godz. odstęp w czasie od przyjmowania pokarmów (w tym nabiału) lub suplementów zawierających jony Ca, Mg, Fe, Al

Działania niepożądane tetracyklin

Najważniejsze działania niepożądane tetracyklin to m.in:

  • zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, np. ból brzucha, brak łaknienia, nudności, wymioty, biegunka, niestrawność
  • trudności w połykaniu
  • czarny język
  • rzekomobłoniaste zapalenie jelit
  • uszkodzenie wątroby
  • uszkodzenie nerek
  • przebarwienia, hipoplazja zębów
  • zahamowanie wzrostu niemowląt
  • nadwrażliwość na światło
  • reakcje alergiczne
Piśmiennictwo:
  1. Ciegła, U., Folwarczna, J., Janas, A., Janiec, R., Janiec, W., Kaczmarczyk – Sedlak, I., Londzin, P., Nowińska, B., Podwińska, E., Pytlik, E., Śliwiński, L., Ireneusz- Trzeciak, H., (2021). Kompendium Farmakologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
  2. Jawień, J., Korbut, R., Olszanecki, R, Wołkow, P. (2017). Farmakologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
Data ostatniej aktualizacji: 6 miesięcy temu
Opracowanie: Dorota Szmit, mgr farm. Agata Bereś-Jabs
Spis treści
Powered By MemberPress WooCommerce Plus Integration

Zaloguj się

Nie masz konta? Wykup dostęp

Zgłoś problem/uwagę/błąd

Wypowiedz się na temat wpisu "Tetracykliny"

Tylko zalogowani użytkownicy mogą zgłaszać uwagi.