Leki stosowane w leczeniu uzależnienia od nikotyny
Nikotyna zawarta w dymie tytoniowym powoduje silne uzależnienie fizyczne i psychiczne. Na skutek łączenia się nikotyny z receptorami nikotynowymi zwiększa się stężenie dopaminy w mózgu i dochodzi do chwilowej poprawy nastroju.
Regularnie dostarczana organizmowi nikotyna powoduje w mózgu zwiększenie liczby receptorów nikotynowych.
Czy w związku z tym po pewnym czasie efekt poprawy nastroju po wypaleniu papierosa jest silniejszy?
Skądże znowu! Po czasie dochodzi do zmniejszenia wrażliwości receptorów nikotynowych i aby uzyskać efekt podobny jak w początkowym okresie, palacz potrzebuje coraz więcej nikotyny, czyli coraz większej liczby papierosów.
Najczęściej stosowanymi lekami w uzależnieniu od nikotyny są:
- nikotyna (Nicorette),
- wareniklina (Champix),
- bupropion (Bupropion Neuraxpharm),
- cytyzyna (Tabex).
Cytyzyna
Cytyzyna jest alkaloidem, który pobudza autonomiczny układ nerwowy podobnie do nikotyny. Selektywnie wiąże się z receptorami nikotynowymi. Zauważ, że powinowactwo cytyzyny do receptora nikotynowego α4β2 jest 7-krotnie wyższe niż w przypadku nikotyny! Zatem równoczesne podanie nikotyny jest antagonizowane przez cytyzynę. Jednocześnie po odstawieniu nikotyny cytyzyna znosi objawy odstawienia.
Do objawów niepożądanych jej stosowania należą łagodne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego czy zmiany nastroju.
Nikotyna

Nikotyna jest agonistą receptorów nikotynowych. Może być stosowana w postaci plastrów naskórnych, tabletek podjęzykowych, gum do żucia czy sprayu donosowego. Skuteczną opcją jest łączenie różnych form podania nikotyny np. powolnego uwalniania z plastrów i szybko działającego sprayu. Zapewnia to równomierne podstawowe stężenie nikotyny oraz okresowe zwiększenia stężenia, przypominające te, które mają miejsce podczas palenia papierosa.
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi stosowania nikotyny są lokalne podrażnienie skóry i zaburzenia snu.
Wareniklina
Wareniklina charakteryzuje się wysokim powinowactwem i selektywnie wiąże się z nikotynowymi receptorami typu α4β2, na które działa jako częściowy agonista.
A w jaki sposób działa częściowy agonista?
Otóż wareniklina działa zarówno agonistyczne, przy niższej od nikotyny skuteczności wewnętrznej, jak i antagonistyczne w obecności nikotyny. Efekt jest więc podobny jak w przypadku cytyzyny.
Działania niepożądane terapii warenikliną obejmują bóle i zawroty głowy, nudności, problemy ze spaniem czy zapalenie zatok, nosa czy gardła.
Bupropion
Bupropion charakteryzuje się odmiennym mechanizmem działania. Jest inhibitorem zwrotnego wychwytu neuronalnego katecholamin (noradrenaliny i dopaminy). Zmniejsza on objawy zespołu abstynencji po zaprzestaniu palenia i skutecznie zapobiega nawrotom palenia tytoniu. Mechanizm działania w odzwyczajaniu od palenia tytoniu pozostaje nieznany, postuluje się, że lek działa za pośrednictwem mechanizmów noradrenergicznego i/lub dopaminergicznego.
Działania niepożądane podczas terapii bupropionem to:
- bezsenność,
- bóle głowy,
- suchość w jamie ustnej,
- drgawki,
- myśli samobójcze.